Ik begin maar meteen met mijn dilemma. Voor mijn blogposts gebruik ik namelijk nooit de letterlijke titel van het boek waar de blogpost over gaat. Ik probeer een titel te verzinnen die ook meteen iets aangeeft over mijn mening of de inhoud. Maar wat doe je dan als de titel van het centrale boek in dit geval precies inhoud en mening aangeeft? Want vandaag besteed ik aandacht aan de roman Het Labyrint van de Zweedse schrijver Sigge Eklund. Deze roman, in de Nederlandse vertaling uitgegeven bij Meridiaan Uitgevers, heb ik gelezen binnen de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur.
Op de achterflap staat dat het boek gaat over vier volwassenen en één ontvoerd meisje. Dit thema in combinatie met een Scandinavische schrijver deed mij enigszins vermoeden (en vrezen) dat we hier te maken zouden hebben met een boek in de dubieuze categorie “literaire thriller”. Maar tot mijn grote opluchting is dat zeker niet het geval. Het is veel meer een roman (zoals ook op de voorkant staat) dan een thriller, hoewel er natuurlijk wel een aantal spannende, adembenemende elementen aan de orde komen.
Het 11-jarige meisje Magda verdwijnt op een dag in mei 2010. En hoe raar dat in eerste instantie misschien klinkt, in het boek is Magda verder maar een bijfiguur. De hoofdrollen zijn weggelegd voor Åsa (haar moeder), Martin (haar vader), zijn collega Tom en Katja (laat ik haar hier maar even simpelweg de vriendin van Tom noemen). Hun persoonlijke levens worden uit de doeken gedaan, waarbij Eklund gebruik maakt van het heen en weer springen in de tijd. Hierdoor vormt zich steeds duidelijker een beeld welke moeilijkheden deze personen op hun levenspad al hebben ervaren en welke kwesties nog door ieder afzonderlijk verwerkt moeten worden. Daarbij komen familieverbanden, verwachtingen in het leven, psychologische effecten, eigenwaarde of juist het gebrek daaraan, persoonlijke opvattingen over opvoedingstechnieken en zelfs de vrije seksuele moraal in Zweden in willekeurige volgorde voorbij.
De schrijver heeft op kunstige wijze al die verhaallijnen samengevoegd tot één lezenswaardig geheel. Natuurlijk weet je als lezer dat er dwarsverbanden en snijpunten moeten zijn, maar ik werd toch regelmatig verrast door de wending die een verhaallijn maakte. Ik kan mij dan ook volledig vinden in de titel van het boek, het voelt echt aan als een tocht door een labyrint. Een labyrint is een type doolhof, waarbij er echter één slingerende lijn is die uiteindelijk naar het middelpunt of de andere kant van het labyrint voert. Dit in tegenstelling tot een traditioneel doolhof, waarin je keuzes moet maken of je links of rechts gaat en waarbij kan blijken dat jouw keuze een doodlopende weg is. Terugkeren en opnieuw beginnen is dan het devies. Daarom gebruik ik hier liever de term “doolhof” (en ziedaar, ik heb de titel van deze blogpost gevonden 🙂 ) om aan te geven dat ieders leven eigenlijk een tocht door een doolhof is.
Ik vind het een knappe prestatie van de schrijver hoe hij de ervaringen van de hoofdpersonen weet te verbinden. Hij laat daarbij gebruikmaken van een aantal manuscripten (zoals Het Labyrint en Meisje in de bunker) en een zeer beladen afscheidsbrief. En dan is er nog het “echte” labyrint, vlakbij de woonomgeving van Åsa, Martin en Magda. Door alle gebeurtenissen en ervaringen van de hoofdpersonen, beschreven vanuit hun eigen perspectief, lijkt het haast of de schrijver een aantal losstaande boeken in elkaar heeft geschoven. Dat effect geeft een bijzondere diepgang aan de roman. Elke persoon is het waard om bij stil te staan en aandacht aan te geven. En ik merkte bij mijzelf dat het mij eigenlijk niet meer zo interesseerde waar Magda was gebleven of wat er met haar was gebeurd. Als uiteindelijk de puzzelstukjes op hun plaats gaan vallen, vormde dat echter een extreem angstaanjagend, tot de verbeelding sprekende ontwikkeling. Ik moest even op adem komen.
Zo veel moeite als het mij kostte om een titel voor deze blogpost te verzinnen, zo makkelijk is het om tijdens het lezen van dit boek associaties met allerlei andere boeken te krijgen. Ik dwaalde in gedachten bijvoorbeeld terug naar Mascha (in Misschien wel niet) met haar worsteling met de vraag wat zij van haar leven maakt of zou kunnen maken en naar Masha (in De Evolutie van een huwelijk). In dat laatste boek kwamen de verschillen in denkwijze en gevoelsleven van de diverse personen ook mooi naar voren. Maar de sterkste associatie had ik dit keer met mijn herinnering aan Tilt van Michiel Stroink (Meulenhoff).
Deze roman heb ik ongeveer een half jaar geleden gelezen via de app van de vakantiebieb. En dat ik aan dit boek moest denken, is niet echt positief voor Tilt. In dit boek is ook sprake van de bizarre bundeling van een aantal verhaallijnen van personen die op de een of andere manier allemaal te maken hebben met één persoon/patiënt en worden de beweegredenen en achtergrond van die personen aangegeven. De manier waarop Stroink die thema’s heeft uitgewerkt, viel mij qua diepgang enorm tegen. Het overblijvende gevoel is dat het een te willekeurig en te onwaarschijnlijk bijeen geraapte verzameling is.
En ondanks al die associaties is Het Labyrint absoluut een op zichzelf staande roman met zó veel aspecten dat elke lezer er iets in kan vinden. Voor mij voelt het lezen van boeken ook als een ontdekkingstocht door een labyrint. En daarbij kan de volgorde waarin die boeken aan elkaar worden geregen, van invloed zijn op het “waarde-oordeel”. En dat maakt het elke keer ook weer boeiend om van andere lezers te horen hoe zij over bepaalde boeken denken. Dus schroom vooral niet om jouw reactie hieronder of op mijn Facebookpagina achter te laten.
Veel leesplezier!
theonlymrsjo
Meer meningen lezen over Het Labyrint? Via deze link kom je op de verzamelpagina van Een perfecte dag voor literatuur over deze roman uit. Mijn dank gaat uit naar Cathelijne en Meridiaan Uitgevers voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.
Het volgende project van Een perfecte dag voor literatuur is een gedichtenbundel van Thomas Möhlmann (Waar we wonen). Mijn blog en de publicaties van de medebloggers komen 7 december a.s. online.
Mrs Jo about books and other interests 