Flarden jeugdherinneringen

Het schoolplein van mijn lagere school bestond uit de beslotenheid van een Amsterdamse stadstuin. Volledig betegeld en omheind met een hoge stenen muur. Op de speelplaats was in de hoek een zandbak. Het meest aantrekkelijke van die zandbak vond ik de rand: een smalle stenen rand waarop het heerlijk balanceren was. Ik voelde mij diep in mijn eigen fantasie een heuse koorddanseres, want tja, juf kon wel zeggen dat het een harde, vaste rand was (dus pas op – niet vallen – doet pijn – en alle goedbedoelde adviezen die je als kind toch niet hoort), voor mij stond die rand symbool voor allerlei avonturen. We hebben het hier overigens over de jaren zeventig van de vorige eeuw, voor het geval het op jou allemaal nogal ouderwets en spartaans overkomt. Halverwege mijn lagere schooltijd kwam er een moderne zandbak, van kunststof en met deksels om het zand elke middag af te dekken. Spelen met zand deed ik liever tijdens mijn vakanties op Schiermonnikoog, balanceren op de plastic rand was er niet bij, dus mij is die nieuwe bak de rest van mijn lagere schoolcarrière een doorn in het oog gebleven 🙂

Aan deze periode en de zandbak moest ik vaak denken tijdens het lezen van Moederziel van Krijn Peter Hesselink (Uitgeverij Podium). In deze roman is de hoofdpersoon Jonathan. Aan het begin van het boek is Jonathan onderweg naar een apotheek om een morning afterpil voor zijn vriendin te regelen. Als snel blijkt dat dit een eenmansactie van hem is, op een niet helemaal logisch tijdstip en wat zijn eigen voorkomen betreft, ook niet in een meest dagelijkse outfit. En of dat allemaal nog niet genoeg is om over na te denken, komt hij daar op straat zomaar zijn moeder tegen. Zijn moeder is jaren geleden plotsklaps uit zijn leven verdwenen, dus het is voor hem heel enerverend om haar daar te zien en met haar in contact te komen.

Voor de goede orde: het is bijna niet mogelijk om een leeservaring over dit boek te schrijven zonder iets van de sluier over Jonathan en zijn moeder op te lichten. Dus als je echt niet wilt weten wat Jonathan meemaakt, dan is het verstandig om nu deze blogpost niet verder te lezen. Maar eerlijk gezegd, ook als je het boek zelf leest (en dat moet je echt gaan doen) zul je merken dat ergens halverwege iets begint te knagen. Dus zo verrassend is het niet dat uiteindelijk blijkt dat de oudere mevrouw waarmee Jonathan een gesprek begint, met wie hij koffie drinkt en die hij meeneemt naar het vakantiehuisje waar zijn vriendin én zijn vader verblijven, niet zijn moeder is. Dat kán zij ook niet zijn, maar daar komt Jonathan pas achter als zijn vader, na al die jaren, hem eindelijk vertelt wat er met zijn moeder is gebeurd.

Hesselink gebruikt de techniek waarbij hij voortdurend heen en weer springt van de jonge Jonathan (lagere schooltijd) naar de huidige Jonathan, een jong volwassene die zijn best doet om zijn leven een zinvolle invulling te geven en moet zien om te gaan met alle ups-and-downs die daarbij horen. Vooral de jonge Jonathan zag ik voor mij. Zijn levendige fantasie maakt dat hij zich helemaal gek kan maken, maar eveneens dat hij in staat is om ongemakkelijke situaties te overleven. Ik vond het werkelijk prachtig hoe de schrijver dit heeft weten neer te zetten. De manier waarop Jonathan met zijn nieuwe buurmeisje Fleur omgaat, hoe zij samen redeneren over wat zij meemaken, horen en zien, dat alles maakte dat ik mijzelf weer zag staan op die smalle stenen rand van de zandbak, wiebelend evenwicht houdend en met dromerige ogen een totaal eigen wereld inkijkend. Dat gaf tijdens het lezen een zacht, licht emotioneel en weemoedig gevoel, waarbij ik niet kan ontkennen dat ik dan ook af en toe terugdacht aan mijn eigen inmiddels meer dan 30 jaar geleden overleden moeder. Wat is het toch heerlijk als een schrijver met slechts woorden zoveel beelden en gevoel kan oproepen!

De jong volwassen Jonathan wordt door zijn ontmoeting met zijn “moeder”, zijn onvermogen om met zijn vader te communiceren en de potentiële dreiging dat zijn relatie met Mariëlle op de klippen loopt, gedwongen om over zichzelf en zijn situatie na te denken. Het slot van het boek geeft voldoende aanknopingspunten om voor alle betrokkenen te wensen dat hun levens een positieve wending nemen.

Het thema dat traumatische ervaringen op jeugdige leeftijd een enorme impact kunnen hebben op het latere leven, komt ook duidelijk naar voren in de (jeugd)roman De jongen die demonen zag van Carolyn Jess-Cooke (Uitgeverij Orlando). In deze roman wordt het jongetje Alex zwaar beïnvloed door de aanwezigheid van demonen. Maar dit is geen fantasyroman! Ook bij Alex blijkt dat door een ingrijpende gebeurtenis rondom zijn vader en het ontbreken van duidelijkheid hierover door andere personen rondom Alex, hij een eigen versie maakt van wat er is gebeurd. En bij Alex resulteerde dit er in dat hij een plaatje in zijn hoofd had, dat zich op ongewenste momenten naar voren drong.

Dit geldt ook voor Jonathan. Als jongetje heeft hij meegekregen hoe “lastig” zijn ouders kunnen zijn, tegen hem en tegen elkaar. Zeker zijn moeder heeft haar eigenaardigheden en daardoor lopen de spanningen bij hem thuis steeds verder op. Hoeveel hij daadwerkelijk heeft meegekregen van de fase vlak voor het verdwijnen van zijn moeder, wordt niet volledig uitgewerkt. Net zo min of er herinneringen zijn aan de periode direct na haar “verdwijning”. Juist door dit niet helemaal te beschrijven en te ontleden, laat de schrijver zijn lezers in hun waarde. Wij hebben die informatie namelijk totaal niet nodig om te begrijpen hoe Jonathan zich moet voelen. Het is maar een klein boekje qua omvang, maar oh wat wil ik het bij deze graag aan een ieder aanraden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Ik werd in de gelegenheid gesteld om dit boek te lezen doordat Uitgeverij Podium mij een leesexemplaar heeft toegezonden, waarvoor zeker heel veel dank. Wil je weten wat mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur over Moederziel schrijven? Volg deze LINK.

Let op: Binnenkort verschijnen mijn blogposts alleen nog maar via http://www.theonlymrsjo.nl

Nieuw leven

Hoe schrijf je over een boek als dat van Thomas Verbogt: Als de winter voorbij is? Hoe leg je uit dat er geen concrete lijn van voor naar achter in het verhaal van de hoofdpersoon zit en dat het ontbreken daarvan totaal niet vervelend is? Hoe vertel je dat door het regelmatig verspringen in de tijd van het verhaal, er weliswaar steeds meer wordt vormgegeven aan het leven en de levenservaring van de hoofdpersoon, maar dat je op, pak ‘em beet, twee/derde deel van de roman nog steeds niet zeker weet wat de importantie voor de verteller was om zijn verhaal te vertellen?

Toen ik op dat punt in het boek was, ontmoette ik een aantal medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur tijdens ons (zeer geslaagde) bezoek aan het Damesleesmuseum en het Letterkundig Museum in Den Haag. Zij hadden het boek inmiddels gelezen of waren er, net zoals ik, nog in bezig. En wij constateerden met elkaar dat het heel mooi geschreven is, dat je niet anders kunt dan doorlezen, dat het weliswaar “makkelijk” leest maar dat het tegelijkertijd (prettige) moeite kost om het ook daadwerkelijk te lezen (in de zin van verwerken, begrijpen, een plaats geven).

En ik constateerde aan de hand van wat er allemaal werd uitgewisseld, voor mijzelf dat er vanaf het begin toch een onderbuikgevoel is en dat ik voortdurend op mijn hoede was om te ontdekken waar het verhaal naartoe leidt. Ondanks en dankzij die onduidelijkheid is er een boeiende sfeer. Ik was erg nieuwsgierig naar die ik-figuur en waarom het verhaal verteld moest worden. En eigenlijk doet het er in die fase niet zo toe óf het ergens naartoe gaat. En dan. Tja dan. Dan wordt in een paar rake zinnen helemaal duidelijk waarom de wereld is stil komen te staan. En waarom de hoofdpersoon, overigens met de naam Thomas, weet dat de wereld in slechts luttele seconden kan veranderen. Onherstelbaar veranderen. Wat ik dan uitermate knap vind, is dat alle ogenschijnlijk losse elementen uit het eerste gedeelte van de roman nu in één keer op hun plek vallen.

Voor Thomas is een rode draad dat hij opnieuw moet leren te leven, in die zin dat hij moet leren loslaten en opnieuw beginnen. Hij heeft in zijn leven een aantal verpletterende, traumatische ervaringen meegemaakt en dat maakt voor hem steeds concreter hoe belangrijk het is om te leren leven, ademhalen, bewust zijn. Een thema dat ook zo mooi naar voren komt in de door mij wel vaker aangehaalde roman Joe & ik van Mireille Geus (Lemniscaat), over een vader en zoon die met elkaar ook moeten leren hoe zij met hun levens omgaan.

Het indrukwekkende van lezen vind ik dat ik soms het gevoel heb dat een schrijver mij rechtstreeks aanspreekt of de juiste woorden weet te vinden om te verwoorden wat ik voel, denk en doe. Andere keren heb ik juist het gevoel dat een schrijver schrijft over iemand in mijn naaste omgeving. Dat laatste was dit keer het geval. Door de manier waarop de schrijver een aantal opmerkingen en gedachten heeft beschreven, moest ik regelmatig aan een mij dierbaar persoon denken. Ik ben er van overtuigd dat de manier waarop Thomas moet leren omgaan met zijn leven, een eye-opener zou kunnen zijn voor die persoon. Thema’s als loslaten, het verleden het verleden laten en geen overbodige ballast meesjouwen, zowel letterlijk als figuurlijk, passen prima bij die persoon. Tegelijkertijd ben ik mij ervan bewust dat ik Als de winter voorbij is wel aan die persoon zou kunnen aanraden, maar dat mijn emoties bij deze roman mijn persoonlijke emoties zijn en niets zeggen over wat het boek voor die andere persoon zou kunnen betekenen. En wat voor mij belangrijk is, hoeft dat voor een ander niet te zijn. Daar moest ik ook aan denken tijdens de uitzending op zondag 11 oktober van VPRO Boeken waarin de schrijver Ap Dijksterhuis gevraagd werd een definitie van “geluk” te geven. Geluk is een subjectief begrip dat door persoonlijke gevoelens en door feiten en omstandigheden wordt ingekleurd.

In deze roman zitten van die echte “nadenkertjes”, bijvoorbeeld over het verschil tussen werkelijkheid en waarheid. Wat betekent dat en hoeveel invloed kan dat op iemands levensinstelling hebben. Ook hier kun je nadenken over het lidwoord “de”: dé werkelijkheid en dé waarheid …. of een werkelijkheid en een waarheid. Of een werkelijkheid en dé waarheid. Fantastisch om over te filosoferen.

Thomas Verbogt heeft een indrukwekkende hoeveelheid boeken geschreven. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik alleen een aantal jaren geleden Perfecte stilte van hem heb gelezen. Hoewel ik niet meer alle details van dat boek weet, herinner ik mij wel dat hij ook daarin een meeslepende manier van schrijven heeft met een licht ontroerende ondertoon. Een ander element dat zowel in Perfecte stilte als in Als de winter voorbij is van belang is, is de plotselinge omslag (althans voor de lezer) in bewustwording en besef van de situatie. Verbogt schrijft heel duidelijk en concreet, maar met meer dan genoeg ruimte om een eigen invulling aan het geheel te geven. In mijn beleving betekent dit dat hij een geweldig schrijverstalent heeft en dat hij het verdient om meer gelezen te worden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Wat de andere bloggers van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur van deze roman vinden? Ontdek het HIER.

Mijn hartelijke dank gaat uiteraard uit naar Nieuw Amsterdam, alwaar deze roman van Thomas Verbogt is uitgegeven.

LET OP: binnenkort verschijnt mijn blogpost alleen nog maar op http://www.theonlymrsjo.nl. Volg mij via die website of via mijn facebookpagina, dan mis je niets 🙂

Bella Italia?

Ik ben blij met mijn abonnement op de openbare bibliotheek. Zeker met alle mogelijkheden om boeken van andere vestigingen te kunnen reserveren en allerlei online-mogelijkheden ben ik erg tevreden. En het is financieel en ruimtetechnisch ook volstrekt onmogelijk om alle boeken die ik lees, aan te schaffen en te bewaren. Maar soms …… soms doet het bijna pijn om een boek weer te moeten inleveren. Dat zijn dan boeken waarvan ik weet dat ik ze heus niet snel nog een keer ga lezen, maar waarvan ik wel weet dat het fijn zou zijn om ze af en toe gewoon even open te slaan, een beetje door te bladeren en zo weer tijdelijk in herinnering terug te gaan naar de sfeer en de bijzonderheden van het verhaal.

Dit had ik onlangs met twee boeken, die toevalligerwijs allebei van Italiaanse bodem zijn. Het begon met Dingen die niemand weet van Alessandro d’Avenia (uitgeverij Cargo). Deze (jeugd)roman stond al enige tijd op mijn wensenlijst, na een wervende blogpost van Leesdame. Het verhaal is simpel verteld en stelt eigenlijk niet veel voor: de vader van de 14-jarige Margherita laat zijn gezin achter en daarmee komt de wereld van dit meisje op losse schroeven te staan. En dat gecombineerd met alle nukken en grillen die bij haar leeftijdscategorie horen en haar overstap naar de middelbare school (volgens het Italiaanse schoolsysteem) maakt dat zij op haar manier op zoek gaat naar haar vader. Niets bijzonders. Maar wat wel heel bijzonder is, is de manier waarop de schrijver deze universele zoektocht vormgeeft. Hij maakt daarbij gebruik van prachtige zinnen, sfeeromschrijvingen en rake typeringen.

Prachtig vond ik het dat Margherita op een gegeven moment het idee heeft dat alle klassieke literatuur speciaal voor haar geschreven lijkt te zijn. Dat komt ook door de indringende wijze waarop haar leraar haar weet in te wijden in die wereld, aan de hand van teksten van onder andere Homerus. Margherita is er van overtuigd dat deze leraar een belangrijke rol in haar quest moet vervullen en daarom wil zij hem daarbij betrekken. Het leven van die leraar is al niet echt stabiel te noemen en naast de verhaallijn van Margherita wordt zijn interne strijd om uit te zoeken wat zijn lotsbestemming is en zijn toekomst ook meegenomen in de roman.

Verder is er nog de zeer Siciliaanse oma van Margherita die, al kokend en bakkend, de mooiste overpeinzingen de wereld inslingert. Dit is af en toe wel een beetje over the top, zo zoetig dat het glazuur bijna van je tanden barst, maar in het geheel vond ik het mooi passend. Ik zag haar voor mij staan, in haar keuken, voortdurend bezig en daarbij niet alleen een steun voor Margherita maar ook voor haar jongere broertje (en zijn kleurpotloden). En natuurlijk kan ik ook de jonge(n) Giulio niet onvermeld laten. Hij heeft zijn oog laten vallen op Margherita, niet eens zo zeer voor een relatie maar meer omdat hij in haar meent te herkennen waarmee hij zelf worstelt in het leven met alle onzekerheden en hardheden. Het vriendinnetje van Margherita (en haar immens begripvolle ouders, ook wat over the top) kan ik hier niet aanhalen, want ik heb eerlijk waar geen idee meer hoe zij heet. Tja, dat krijg je als het bibliotheekboek weer teruggebracht is 🙂 . Deze roman blinkt naar mijn mening uit in het prachtig verwoorden van emoties, zoals twijfel, boosheid en verlangen in een hartverwarmende sfeer en omgeving.

Het andere boek dat ik liever niet had teruggebracht naar de bibliotheek is Ga niet weg van Margaret Mazzantini (Wereldbibliotheek). Deze roman is eigenlijk één lange monoloog van Timoteo, chirurg. Hij staat in zijn eigen ziekenhuis te wachten terwijl zijn 15-jarige dochter Angela wordt geopereerd. Zij is met haar scooter door een auto geschept en moet met spoed een hersenoperatie ondergaan. Moeder Elsa verbleef net in het buitenland en is nu met het eerst beschikbare vliegtuig weer onderweg naar huis, naar het ziekenhuis. Terwijl een bevriende collega-chirurg met zijn team in opperste concentratie een strijd met de tijd levert aan de operatietafel om het leven van het meisje te redden, kan haar vader zijn gedachtenstroom niet meer controleren. Hij móet terug in de tijd, naar de periode rondom de geboorte van Angela. Hij vertelt in stilte aan Angela over deze periode, die zo bepalend is gebleven voor de rest van zijn leven. Het is een extreem indrukwekkende levens- en liefdesgeschiedenis, waarbij hij een minnares heeft met de naam Italia. Het blijft eigenlijk wel de vraag of zij inderdaad zo heet of dat zij alleen maar in een snel moment, die naam heeft genoemd. Dat is ook helemaal niet van belang, de vrouw als zodanig is wel van belang. Zij  symboliseert voor Timoteo wel veel meer dan alleen maar een liefdesspeeltje.

Los van de vraag wat je vindt van buitenechtelijke relaties, van overspel en het verbreken van huwelijksbeloftes, maakt dit boek indruk door het taalgebruik en de manier van typeren. Het is heel hard, afstandelijk, liefdevol en emotioneel tegelijk. Je komt toch niet vaak tegen dat de mannelijke hoofdpersoon een vrouw vergelijkt met een hond of een geit ….. Maar hij denkt en oordeelt ook niet mals over zichzelf, over zijn vrouw Elsa en hun (wederzijdse) “vrienden”. Ik kon hem ook wel begrijpen, zijn zoektocht naar echte liefde, een veilig gevoel en vertrouwen in het leven. De reacties van zijn omgeving op zijn afwezige gedrag, daarentegen, waren ook te begrijpen. Wie weet wat? De beschrijving van de eenzaamheid van Timoteo (maar eigenlijk de eenzaamheid van iedereen) maakt dit boek rauw maar zeer indrukwekkend.

Als je Ga niet weg ook gelezen hebt, ben je het waarschijnlijk wel met mij eens dat wij de vrouw Italia niet echt bella (mooi) kunnen noemen, maar wat ik wel als zodanig wil bestempelen zijn deze twee juweeltjes van Italië. Hoe ik op het idee ben gekomen om Ga niet weg te lezen, weet ik echt niet meer. Maar ik ben zeker blij met een bibliotheek die dit genre romans in de collectie heeft.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Binnenkort verschijnen mijn berichten alleen nog op theonlymrsjo.nl. Meld je daar aan als abonnee en je mist geen enkele blogpost!