Afscheid van Iran

Let op: binnenkort verschijnen mijn leeservaringen niet meer hier, maar alleen op http://www.theonlymrsjo.nl

 

De roman De kinderen van de kolonel van de Iraanse schrijver Mahmud Doulatabadi (De Geus) heeft meer dan een jaar bij mij op de stapel nog-te-lezen boeken gelegen. Er zijn in mijn boekenkast boeken die al langer aan het wachten zijn, maar deze lag op de stapel van toezeggingen voor een blogpost. En belofte maakt schuld. Ik heb het boek meerdere keren in mijn handen genomen en er doorheen gebladerd, maar elke keer verzon ik een voor mijzelf zeer acceptabel excuus om toch nog niet in deze roman te beginnen. En waarom? Dat wist ik eigenlijk niet. Het was mijn eigen initiatief om deze roman te willen lezen en er over te schrijven. Ik ben over het algemeen gecharmeerd van de schrijfstijl van auteurs uit het Midden-Oosten (in brede zin) omdat er vaak een bijna sprookjesachtige verteltrant wordt gebruikt, doorspekt met filosofische uitstapjes en mooie, diepgaande overwegingen. Laat ik je dan meteen maar iets verklappen: een simpel verhaaltje is De kinderen van de kolonel zeker niet. Het is een pittig verhaal en hoewel het zeer goed geschreven is, moest ik het echt af en toe even vanwege de inhoud wegleggen. Het was bijna misselijk makend om te lezen over al het leed, martelingen en folteringen, in de wetenschap dat dit niet verzonnen is. Dit gebeurde echt, dit gebeurt her en der op de wereld nog steeds.

De hoofdpersoon is een kolonel die aan de hand van herinneringen en gebeurtenissen op dat moment nadenkt over zijn leven en het leven van zijn kinderen. De setting is Iran eind jaren zeventig, begin jaren tachtig vorige eeuw. Oftewel de periode van de Iraanse revolutie. Een roerige tijd en eigenlijk is de rust ook nu nog steeds niet wedergekeerd. Kort door de bocht: alle kinderen en de kolonel zelf komen om het leven of brengen zichzelf om het leven danwel komen te verkeren in een situatie zonder bewegingsvrijheid. En dat alles is terug te leiden op opvoeding, achtergrond, persoonlijke opvattingen, politieke situatie en de niet te vermijden omwentelingen. Een “vriend” van de familie is lid van de geheime dienst. Hij zegt heel treffend (en handelt daar ook naar) dat een geheime dienst voor elk regime van belang is. Een beetje bijstellen van het een en ander en draaien maar. Voor de familie is deze egocentrische aanpassing een niet te volgen manier van doen.

Door de verhaallijn is het soms lastig volgen over welke periode het gaat. Is dit een herinnering of is er een tegenwoordige activiteit? En wie zijn daarbij betrokken? Er is een (althans in mijn beleving) voortdurende afwisseling in werkelijk aanwezig zijn van personen en de fantasie/waanzin van de kolonel over die aanwezigheid. Ook reeds (zeer lang) overleden personen blijven een rol in het heden opeisen. Daardoor ontstaat er een mistig beeld over waarheid en werkelijkheid. Dit thema, dus de overeenkomsten en verschillen tussen waarheid en werkelijkheid, was ook een mooi element in de stilistisch prachtige roman Als de winter voorbij is van Thomas Verbogt (Nieuw Amsterdam), die ik onlangs heb gelezen.

Stilistisch levert Mahmud Doulatabadi trouwens ook een topprestatie. De afwisseling in perspectief (van de derde persoon naar de eerste persoon en net zo snel weer terug) is zichtbaar in de tekst. Als de ik-persoon aan het woord is, is de tekst cursief gedrukt. De ik-persoon is overwegend de kolonel, maar ook oudste zoon Amir neemt een deel voor zijn rekening. Het geheel wordt gekenmerkt door regen, regen en regen in combinatie met angst, wantrouwen, totale apathie en dreigende krankzinnigheid. De kolonel ziet zijn eigen leven in puinhoop liggen. Hij heeft zelf de hand gehad in het einde van het leven van zijn vrouw en hij ziet de levens van zijn kinderen verwoest worden zonder dat hij de kracht en de intentie heeft om daarop invloed uit te oefenen. Je ziet hem heen en weer schuiven in zijn huis en op weg naar en van de begraafplaats. Je voelt de verlamming die over hem heen komt, ook in relatie tot zijn kinderen. Zijn kinderen hebben ieder een eigen keuze gemaakt ten aanzien van persoonlijke betrokkenheid bij alles wat er op dat moment in Iran gaande is.

Het wereldje van de kolonel wordt steeds kleiner. Hij verzucht dat er een einde komt aan het 6.000 jarige bestaan van Iran, want het zal nooit meer zo worden als het was voor de vorige generaties. Hij maakt zich nog wel druk om het tijdig bevrijden van een kanarie. Deze kanarie heeft dezelfde naam als zijn jongste dochter, Parwane, omdat zij het kleine vogeltje is dat hij had moeten grootbrengen. Dit soort details en de verwevenheid in het totaal maakte De kinderen van de kolonel tot een bijzondere leeservaring. In stilte heb ik zeker genoten van het woordgebruik, de gehanteerde stijlfiguren en de manier waarop de auteur de zinnen aan elkaar heeft geregen.

Tijdens het lezen moest ik regelmatig denken aan de roman Een theelepel aarde en zee van Dina Nayeri (Cargo). Als jij deze roman ook gelezen hebt, snap je meteen waarom. Deze roman vangt namelijk ook aan in de jaren zeventig in Iran. Na het plotselinge verdwijnen van haar moeder en haar tweelingzus moet Sabah zich staande zien te houden in het in rap tempo veranderende Iran. Ik vond het zeer indrukwekkend om op deze manier geconfronteerd te worden met de verbijsterende omwentelingen die destijds plaatsvonden en het volledig ontregeld raken van het “oude” leven.

Het lijkt allemaal een ver-van-mijn-bed-show, maar met alle gebeurtenissen in het hier en nu is het goed om jezelf te beseffen in wat voor een wereld wij leven en welke mogelijkheden wij hebben om daar zelf en met elkaar in goede harmonie invloed op te houden. Daarom vind ik dat De kinderen van de kolonel, ondanks de gruwelijke en naargeestige inhoud, gelezen MOET worden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

De kinderen van de kolonel heb ik als leesexemplaar beschikbaar gekregen van uitgeverij De Geus. Groot is mijn dank daarvoor maar met name ook voor het geduld om op deze blogpost te wachten. Een theelepel aarde en zee heb ik in 2013 gelezen uit de collectie van mijn plaatselijke openbare bibliotheek.

Bella Italia?

Ik ben blij met mijn abonnement op de openbare bibliotheek. Zeker met alle mogelijkheden om boeken van andere vestigingen te kunnen reserveren en allerlei online-mogelijkheden ben ik erg tevreden. En het is financieel en ruimtetechnisch ook volstrekt onmogelijk om alle boeken die ik lees, aan te schaffen en te bewaren. Maar soms …… soms doet het bijna pijn om een boek weer te moeten inleveren. Dat zijn dan boeken waarvan ik weet dat ik ze heus niet snel nog een keer ga lezen, maar waarvan ik wel weet dat het fijn zou zijn om ze af en toe gewoon even open te slaan, een beetje door te bladeren en zo weer tijdelijk in herinnering terug te gaan naar de sfeer en de bijzonderheden van het verhaal.

Dit had ik onlangs met twee boeken, die toevalligerwijs allebei van Italiaanse bodem zijn. Het begon met Dingen die niemand weet van Alessandro d’Avenia (uitgeverij Cargo). Deze (jeugd)roman stond al enige tijd op mijn wensenlijst, na een wervende blogpost van Leesdame. Het verhaal is simpel verteld en stelt eigenlijk niet veel voor: de vader van de 14-jarige Margherita laat zijn gezin achter en daarmee komt de wereld van dit meisje op losse schroeven te staan. En dat gecombineerd met alle nukken en grillen die bij haar leeftijdscategorie horen en haar overstap naar de middelbare school (volgens het Italiaanse schoolsysteem) maakt dat zij op haar manier op zoek gaat naar haar vader. Niets bijzonders. Maar wat wel heel bijzonder is, is de manier waarop de schrijver deze universele zoektocht vormgeeft. Hij maakt daarbij gebruik van prachtige zinnen, sfeeromschrijvingen en rake typeringen.

Prachtig vond ik het dat Margherita op een gegeven moment het idee heeft dat alle klassieke literatuur speciaal voor haar geschreven lijkt te zijn. Dat komt ook door de indringende wijze waarop haar leraar haar weet in te wijden in die wereld, aan de hand van teksten van onder andere Homerus. Margherita is er van overtuigd dat deze leraar een belangrijke rol in haar quest moet vervullen en daarom wil zij hem daarbij betrekken. Het leven van die leraar is al niet echt stabiel te noemen en naast de verhaallijn van Margherita wordt zijn interne strijd om uit te zoeken wat zijn lotsbestemming is en zijn toekomst ook meegenomen in de roman.

Verder is er nog de zeer Siciliaanse oma van Margherita die, al kokend en bakkend, de mooiste overpeinzingen de wereld inslingert. Dit is af en toe wel een beetje over the top, zo zoetig dat het glazuur bijna van je tanden barst, maar in het geheel vond ik het mooi passend. Ik zag haar voor mij staan, in haar keuken, voortdurend bezig en daarbij niet alleen een steun voor Margherita maar ook voor haar jongere broertje (en zijn kleurpotloden). En natuurlijk kan ik ook de jonge(n) Giulio niet onvermeld laten. Hij heeft zijn oog laten vallen op Margherita, niet eens zo zeer voor een relatie maar meer omdat hij in haar meent te herkennen waarmee hij zelf worstelt in het leven met alle onzekerheden en hardheden. Het vriendinnetje van Margherita (en haar immens begripvolle ouders, ook wat over the top) kan ik hier niet aanhalen, want ik heb eerlijk waar geen idee meer hoe zij heet. Tja, dat krijg je als het bibliotheekboek weer teruggebracht is 🙂 . Deze roman blinkt naar mijn mening uit in het prachtig verwoorden van emoties, zoals twijfel, boosheid en verlangen in een hartverwarmende sfeer en omgeving.

Het andere boek dat ik liever niet had teruggebracht naar de bibliotheek is Ga niet weg van Margaret Mazzantini (Wereldbibliotheek). Deze roman is eigenlijk één lange monoloog van Timoteo, chirurg. Hij staat in zijn eigen ziekenhuis te wachten terwijl zijn 15-jarige dochter Angela wordt geopereerd. Zij is met haar scooter door een auto geschept en moet met spoed een hersenoperatie ondergaan. Moeder Elsa verbleef net in het buitenland en is nu met het eerst beschikbare vliegtuig weer onderweg naar huis, naar het ziekenhuis. Terwijl een bevriende collega-chirurg met zijn team in opperste concentratie een strijd met de tijd levert aan de operatietafel om het leven van het meisje te redden, kan haar vader zijn gedachtenstroom niet meer controleren. Hij móet terug in de tijd, naar de periode rondom de geboorte van Angela. Hij vertelt in stilte aan Angela over deze periode, die zo bepalend is gebleven voor de rest van zijn leven. Het is een extreem indrukwekkende levens- en liefdesgeschiedenis, waarbij hij een minnares heeft met de naam Italia. Het blijft eigenlijk wel de vraag of zij inderdaad zo heet of dat zij alleen maar in een snel moment, die naam heeft genoemd. Dat is ook helemaal niet van belang, de vrouw als zodanig is wel van belang. Zij  symboliseert voor Timoteo wel veel meer dan alleen maar een liefdesspeeltje.

Los van de vraag wat je vindt van buitenechtelijke relaties, van overspel en het verbreken van huwelijksbeloftes, maakt dit boek indruk door het taalgebruik en de manier van typeren. Het is heel hard, afstandelijk, liefdevol en emotioneel tegelijk. Je komt toch niet vaak tegen dat de mannelijke hoofdpersoon een vrouw vergelijkt met een hond of een geit ….. Maar hij denkt en oordeelt ook niet mals over zichzelf, over zijn vrouw Elsa en hun (wederzijdse) “vrienden”. Ik kon hem ook wel begrijpen, zijn zoektocht naar echte liefde, een veilig gevoel en vertrouwen in het leven. De reacties van zijn omgeving op zijn afwezige gedrag, daarentegen, waren ook te begrijpen. Wie weet wat? De beschrijving van de eenzaamheid van Timoteo (maar eigenlijk de eenzaamheid van iedereen) maakt dit boek rauw maar zeer indrukwekkend.

Als je Ga niet weg ook gelezen hebt, ben je het waarschijnlijk wel met mij eens dat wij de vrouw Italia niet echt bella (mooi) kunnen noemen, maar wat ik wel als zodanig wil bestempelen zijn deze twee juweeltjes van Italië. Hoe ik op het idee ben gekomen om Ga niet weg te lezen, weet ik echt niet meer. Maar ik ben zeker blij met een bibliotheek die dit genre romans in de collectie heeft.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Binnenkort verschijnen mijn berichten alleen nog op theonlymrsjo.nl. Meld je daar aan als abonnee en je mist geen enkele blogpost!

Elke’s lot

Broeierig. Ongemakkelijk. Dat zijn woorden die blijven hangen na het lezen van de roman Muidhond van Inge Schilperoord (Uitgeverij Podium). En je moet maar durven: een verhaal schrijven met een pedofiel als hoofdpersoon. Inge Schiperoord durfde dat gelukkig. Haar achtergrond van forensisch psycholoog zal haar zeker hebben geholpen bij het thema, maar het zijn toch echt haar schrijverskwaliteiten die van dit boek een bijzondere leeservaring maken.

In Muidhond maken we kennis met Jonathan. Jonathan is in principe een volwassen man. Volwassen qua leeftijd, maar niet qua persoonlijke ontwikkeling. Hij heeft enige tijd vastgezeten, maar vooralsnog komt hij op vrije voeten. Waarom hij vastzat, wordt niet met zo veel woorden verteld, maar er komt wel duidelijk naar voren dat het te maken heeft met het contact tussen Jonathan en een (jong) meisje. Hij keert terug naar het huis van zijn oude, ziekelijke moeder om daar zijn leven weer op te pakken en er hard aan te werken dat hij “een beter mens” wordt. Om dat te bereiken heeft hij  een werkboek met opdrachten en maakt hij elke dag een planning om op tijd zo goed mogelijk aan die opdrachten te werken. Jonathan heeft van alle woorden en adviezen van zijn begeleiders niet veel begrepen. Hij heeft wel gevoeld dat het om hem ging, maar de gebruikte termen en technieken bereiken hem niet. Als lezer realiseer je wat een groot gapend gat zich bevindt tussen wat de professionele begeleiders willen bereiken en dat wat op de “patiënt” overkomt en door die persoon begrepen kan worden. Niet alleen voor Jonathan, maar voor deze hulpverlening in het algemeen.

Jonathan en zijn moeder moeten binnenkort verhuizen, omdat hun wijk wordt gesloopt. De meeste buurtbewoners zijn al vertrokken. Op het moment dat Jonathan weer thuiskomt, woont er een moeder met een dochtertje naast hen. Deze moeder is meer af- dan aanwezig en uit alles komt naar voren dat het meisje bijzonder vaak op zich zelf is aangewezen. Het meisje, met de zeer toepasselijke naam Elke, sluit vriendschap met Jonathan en komt langzaam maar zeker steeds meer in zijn persoonlijke omgeving. Het is uitermate intrigerend om mee te maken hoe Jonathan de ontwikkelingen beschouwt, grip probeert te houden op de situatie en desondanks zijn eigen grens steeds verder verlegt. De weersomstandigheden werken ook niet mee: het is een hele warme, broeierige, zomerse periode. Jonathan houdt van vissen. Op één van zijn tochten treft hij een muidhond (dat is een soort zeelt) en die vis gaat mee naar huis om door hem verzorgd te worden. Een prachtige metafoor om de troosteloze, hopeloze situatie van Jonathan zelf weer te geven. Net zo als de vis slechts loom kan rondhangen in het aquarium of doelloos rondjes zwemmen, zo vergaat het Jonathan ook. Hij worstelt met zijn eigen gedachten en gevoelens, maar hij is onvoldoende in staat om zijn eigen omstandigheden te veranderen. Zijn contact met Elke nadert een climax. En het had letterlijk elk meisje kunnen zijn, want het is vanaf het allereerste begin al onvermijdelijk dat Jonathan weer “de fout” in zal gaan. Hoe de climax er precies uitziet, was zeker verrassend. Voor het hoe-wat-waarom moet je toch echt zelf deze roman gaan lezen. Ik kan het je zeker aanbevelen.

Het is een geweldige prestatie van de schrijfster dat zij door de manier waarop zij ons meeneemt in de wereld van Jonathan, er voor zorgt dat ik een lichte sympathie voor hem ging voelen. Je gaat hem enigszins begrijpen, in die zin dat het niet tot een acceptatie van zijn handelen leidt maar wel dat je je realiseert dat hij ondanks al zijn harde werken, eigenlijk niet anders kan dan doen wat hij doet. Een ongemakkelijk besef.

Door die zinderende hitte, de broeierige atmosfeer moest ik opeens denken aan Meisje in het veen, een roman van Koos van Zomeren (Singel Uitgeverijen – Arbeiderspers). Dit boek heb ik jaren geleden in het kader van mijn leesclub-irl gelezen en eerlijk gezegd heb ik er destijds geen plezier aan beleefd. Ik vond het een raar verhaal over een vreemde man (Willem Egge) en een voor mij op dat moment wat ongrijpbaar thema. Verder heb ik weinig actieve herinnering aan het verhaal van Van Zomeren, wat er precies gebeurde (of juist niet gebeurde). Het blijft een bijzonder fenomeen dat er dan toch door het lezen van een ander boek, een herinnering naar boven piept, een herinnering aan een boek dat verder in mijn geheugen is weggezakt. Blijkbaar heeft de schrijver de sfeer dermate goed neergezet, dat ik dat onbewust toch in mijzelf heb opgeslagen en daar nu op teruggrijp. Het is dus zo’n boek waarvan ik nu denk: moet ik het misschien herlezen? Heb ik het destijds niet op de juiste waarde weten te schatten? Maar ja, herlezen of nieuwe boeken lezen, dat blijft een lastige keuze.

Overigens moest ik nog aan een ander boek denken tijdens het lezen van Muidhond. Door de uitgebreide aandacht voor de vis, de pogingen van Jonathan om de leefomgeving voor de vis op orde te houden en de muidhond van goede en voldoende voeding te voorzien, bedacht ik mij dat ik nog een roman in de kast heb staan met de titel Vissen voeren van Fabio Genovesi (AW Bruna – Signatuur). Dit boek heb ik als vooruitleesexemplaar een jaar of 3 geleden gewonnen bij een promotionele actie. Ik was toen nog niet bezig met mijn boekenblog en tot mijn grote schande moet ik bekennen dat ik het boek simpelweg in de kast heb gezet en tot nu toe nog niet de moeite van het lezen heb genomen. Daar komt nu op korte termijn verandering in! En wellicht volgt er dan nog een blogpost over 😉

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Wat zou je doen

Ken jij het liedje van de Zeeuwse band Bløf met de titel Wat zou je doen? De tekst van deze song heb ik nu al dagenlang in mijn hoofd, eigenlijk vanaf het moment dat ik de roman Mijn vader was een NSB’er heb gelezen (geschreven door Elmer den Braber, uitgegeven bij Uitgeverij De Spion). Met name het volgende tekstgedeelte spookt door mijn hoofd:

Zou je lachen, zou je schelden?
Zou je zeggen dat ik een klootzak ben?
Zou je janken, zou je vloeken?
Zou je zeggen dat je me niet meer kent?
Zou je lachen, zou je schelden – van verdriet?

“Wat zou jíj doen” is een vaak terugkerende vraag, bij boeken met thema’s waarbij er zelden een heel duidelijke lijn tussen goed en fout is te trekken. Zo ook bij het boek van Elmer den Braber. In deze roman draait het om Elsa, inmiddels weduwe en oma, die na jarenlang gezwegen te hebben over het familieverleden, nu besluit het relaas aan kinderen en kleinkinderen uit de doeken te doen. En de titel zegt wat dat betreft al genoeg: haar vader was een NSB’er. Elsa vertelt over haar jeugd, de oorlogsjaren in haar familie en de ontwikkelingen daarna.

Tijdens een door @Leestweeps georganiseerde twitterleesclubavond, waaraan ook de schrijver deelnam, is aan hem gevraagd waarom hij gekozen heeft voor de eendimensionale benadering, om het hele verhaal te vertellen vanuit het oogpunt van Elsa. Den Braber gaf aan dat hij daarmee beoogde het een persoonlijk verhaal te laten worden (“oma vertelt”) maar tegelijkertijd aan de lezer de ruimte te laten om een eigen mening te vormen over bijvoorbeeld het handelen van de vader van Elsa.

Vader, kruidenier in Weesp, sluit zich aan bij de NSB. Of hij dat nu alleen maar doet om zijn gezin te beschermen of dat hij het ook uit ideologie doet, blijft prachtig onduidelijk. Dit greep mij bij de keel. Wat zou ík doen in die situatie? Zijn beweegredenen blijven voor Elsa en daarmee ook voor ons, lezers, verborgen. Het was later ook niet meer mogelijk om daarnaar de vragen, want vader overlijdt kort na de bevrijding. Hij overlijdt in Kamp Vught. Hoe hij daar terecht is gekomen zou ik hier heel graag vertellen, want dat geeft een extra lading aan de vraag “wat zou jij zelf doen in die situatie?”. Zou jij, als je Elsa was, schelden, vloeken, zeggen dat vader een klootzak is? Laten we vooral niet vergeten dat Elsa op het moment van de bevrijding van Nederland 17 jaar oud is. In hoeverre kun je op die leeftijd het soort beslissing nemen dat zij neemt, in hoeverre ben je dan al in staat om de gevolgen van jouw handelen te overzien. In hoeverre heeft zij “het recht” om te doen wat ze doet? Echt, lees dit boek en ontdek wat er gebeurt en wat het met jou doet. Er waren overigens ook genoeg momenten dat ik mij ergerde aan het zelfmedelijden van Elsa en haar repeterende eigen bevestiging dat zij nergens invloed op had. Zij is voor mij niet zonder meer de held van het verhaal, maar dat lijkt mij ook geenszins de bedoeling van de schrijver. Het verhaal moest verteld worden.

De opstelling en levenshouding van vader deed mij overigens denken aan de opstelling van Daniël Maandag, de vader van de familie Maandag in de roman Koningin van de nacht van Yvonne Keuls (Ambo Anthos). Deze overduidelijk Joodse vader was bezeten van muziek. Hij was zo naief om te veronderstellen dat hij alle ellende zou kunnen omzeilen door een bewijs van niet-Joodse afkomst te kopen. Dream on. Maar wat zou jíj doen, als je met jouw eigen verstand er niet bij kan dat al die gruwelijkheden daadwerkelijk en heel dichtbij plaatsvinden? Hoe makkelijk is het om “achteraf, met de kennis van nu” vanuit een makkelijke stoel in een veilige omgeving, te oordelen over gedrag en besluiten van anderen.

De laatste tijd merk ik steeds vaker dat ik een onderscheid wil maken tussen enerzijds het thema van een boek en wat het met mij doet en anderzijds mijn mening over de manier waarop de schrijver het verwoord heeft, de kwaliteit van de schrijfstijl, de verrassende toepassing van stijlfiguren en dergelijke. Daarom introduceer ik hier twee termen die ik voortaan regelmatig in mijn publicaties zal gebruiken: de TQ en de BQ. Oftewel TQ: de kwaliteit van het thema (Theme-Quality) en BQ: de kwaliteit van het boek “als boek” (Book-Quality)

Ik zal er niet omheen draaien: de BQ van Mijn vader was een NSB’er vind ik maar middelmatig. Het kabbelende toontje van oma Elsa die haar familiegeschiedenis vertelt, kon mij niet boeien. Natuurlijk moest de indruk ook zijn alsof je bij Elsa in de kamer zit en naar haar verhaal luistert, maar die setting ging mij vervelen. De kwaliteit van de schrijfstijl, de opbouw van het boek, het taalgebruik, de sfeerbeschrijving, het maakte niet echt indruk. Een paar lelijke, slordige tikfouten (in de ebookversie die ik via de openbare bibliotheek had geleend) hadden ook geen gunstige invloed op de leeservaring als boek. Maar door de hoge TQ kon ik het toch niet laten om deze blogpost te schrijven. Zeker de vraag naar het hoe en waarom rondom de vader maakte op mij indruk. Het thema zal mij nog wel langer bezighouden. En dat is dan toch ook weer een compliment aan de schrijver 🙂

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Wie van de drie

Met fervente lezers is het net als met verstokte rokers. Een roker is altijd bang geen sigaretten of aansteker bij zich te hebben. Voordat een roker van huis gaat, moet de voorraad dus goed gecontroleerd worden.  Ik herken dit van manlief. Hij is overigens ruim 1,5 jaar geleden tot mijn grote vreugde gestopt met roken. Weliswaar is hij overgestapt op “dampen” (“vapen”, electronische sigaret) en daar is ook nog van alles op af te dingen, maar wij zijn er van overtuigd dat het in ieder geval minder slecht is dan “echt” roken. Nu is echter de stress of de batterijen voor zijn dampapparaat wel opgeladen zijn en of er voldoende rookvloeistof mee is in de tas 🙂

Een lezer voelt een zelfde soort spanning: heb ik wel genoeg te lezen in huis? Kan ik afhankelijk van mijn stemming voldoende afwisseling aanbrengen? En heb ik eigenlijk wel iets en dan ook nog genoeg te lezen meegenomen? Om aan dat laatste tegemoet te komen is digitaal lezen een geweldige uitvinding. Tegenwoordig is er een grote hoeveelheid boeken in digitale vorm verkrijgbaar, en ook nog eens voor elk budget. En tien of honderd digitale boeken nemen net zo weinig plaats in als één digitaal boek.

Als jij mij volgt op Twitter en/of Facebook (en dat doe je toch zeker?), weet je dat ik één van de vele testers ben van het door Bruna te lanceren platform Bliyoo. Verder heb ik een abonnement op Elly’s Choice en ben ik lid van de openbare bilbiotheek, waarbij ik ebooks kan lenen. Van al deze leesvormen vind ik het grootste pluspunt dat het bijdraagt aan het gemak om zo veel mogelijk legaal te lezen. Er is ook wel een nadeel aan de grote beschikbaarheid van ebooks: keuzevrijheid die kan leiden tot “keuzestress”. Het is allemaal zo toegankelijk, dat het je kan overweldigen.

Vorig jaar augustus is de abonnementsservice Elly’s Choice van start gegaan. Dit abonnement kost ongeveer € 3,– per maand en voor dat geld mag ik elke maand tien (!) boeken downloaden. Deze boeken worden echt mijn eigendom, dus ik hoef niet na te denken over wanneer ik tijd heb om deze boeken te lezen. Dat is een enorm pluspunt. En tien boeken per maand ….. Dat lees ik niet zo maar eventjes weg. Deze overdaad ervaar ik nu nog steeds als heel prettig. Genoeg titels waarmee ik mezelf in slaap sus dat ik ze ooit ga lezen.

Natuurlijk zou ik als nadeel kunnen noemen dat de titels vast staan. Ik heb daarin geen eigen keuze. Elly bepaalt welke boeken er ter beschikking worden gesteld en daarbij wordt zo veel mogelijk een mix gemaakt tussen verschillende genres, heel recent en ook wat minder recent. Relatief veel thrillers, oftewel boeken die ik zelf niet vaak lees. In een vakantie of ’s avonds in bed vormen deze boeken juist weer wel het recept voor een paar ontspannen uurtjes. En zelfs als ik maar één titel per maand zou lezen, dan is dat de abonnementsprijs waard.

Lastig vind ik dat er in Elly’s Choice geen zoekfunctie zit. Op de website kan ik niet terugvinden welke boeken er de afgelopen maanden zijn aangeboden. En het zijn inmiddels zo veel boeken, dat ik niet alle titels in mijn geheugen op een rijtje heb. Wat ik zelf nog, heel persoonlijk, als irritant ervaar, is dat “Elly” mij aanspreekt in de mailberichten. Daar krijg ik een beetje jeuk van, ik hoef niet zo nodig het idee opgedrongen te krijgen dat er een echte mevrouw Elly aan de andere kant van de website zit.

En nu is er dan Bliyoo, met een enorme hoeveelheid boeken en tijdschriften. Ik las tot voor kort eigenlijk geen tijdschriften, simpelweg omdat ik nooit kan beslissen aan welk tijdschrift ik mijn geld ga besteden. Nu hoef ik die keuze niet te maken, ik schakel simpelweg van het tijdschrift Psychologie naar een exemplaar van Landleven en weer door naar een tijdschrift van mijn interesse of humeur op dat moment. De hoeveelheid beschikbare boeken is indrukwekkend. Het lezen gaat via een tablet en/of een smartphone. Ik ben zo’n type dat eigenlijk altijd haar telefoon bij de hand heeft, dus op elk willekeurig moment kan ik even wat lezen. Dat is zowel een voor- als een nadeel, want ik ervaar het lezen op mijn telefoon toch als iets vluchtiger dan lezen op mijn ereader.

Ik ben erg benieuwd wat de abonnementsprijs gaat worden. De toegang tot zo veel boeken en tijdschriften is natuurlijk wel het een en ander waard, maar voor mij moet dat in verhouding blijven staan tot de regelmaat waarmee ik er van gebruik ga maken. Er zijn meerdere kanalen waarlangs ik beschikking krijg over boeken. Het is een beetje de luxe voor een boekenblogger dat een uitgeverij regelmatig bereid is een leesexemplaar beschikbaar te stellen in ruil voor een eerlijke recensie/leeservaring. Voor mij zal dat betekenen dat ik niet bijvoorbeeld elke maand via Bliyoo zal lezen (hoewel ….. de herontdekking van die tijdschriften smaakt naar meer).

Als laatste nog de mogelijkheid om via de openbare bibliotheek ebooks te lenen. Ik word regelmatig verrast door de uitbreiding van de collectie, dus ben ik overwegend positief over deze leesmogelijkheid. Overwegend, want het blijft lenen bij een bibliotheek, dus ben ik gebonden aan de uitleentermijn (en dat ik wil ik nog wel eens vergeten).En misschien ligt het aan mij, maar ik vind de zoekmogelijkheden in de collectie belabberd. Naar mijn idee ben ik veel te veel tijd kwijt aan uitvinden of een bepaald boek überhaupt als ebook beschikbaar is.

Al met al ben ik als lezer natuurlijk erg blij met alle nieuwe mogelijkheden. En ik ben ook bijzonder benieuwd naar jouw mening hierover. Dus voel je vrij om hier of op mijn facebookpagina een reactie achter te laten!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Losgeslagen

De afgelopen periode had ik door twee boeken weer een duidelijk voorbeeld van (ongepland) parallel lezen, te weten door Kinderen van het ruige land van Auke Hulst (Ambo Anthos, eerder uitgegeven bij Meulenhoff) en De vrouw die de honden eten gaf van Kristien Hemmerechts (De Geus). In beide boeken is iemands achtergrond van enorme betekenis voor het heden. In een al wat oudere blogpost heb ik trouwens beschreven wat ik versta onder het verschijnsel “parallel en/of seriegeschakeld lezen” 🙂 .

Door mijn abonnement op Elly’s Choice mag ik elke maand 10 (!) ebooks downloaden, die dan ook mijn eigendom worden. Dus het moment dat ik één van die boeken lees, mag ik heerlijk helemaal zelf bepalen. In die maandelijkse toevoer zijn er regelmatig boeken waarover ik nog niet gehoord heb. Een voorbeeld daarvan is de roman Kinderen van het ruige land van Auke Hulst. Ik had wel gehoord dat er recent een nieuwe roman van deze schrijver op de markt kwam, dus dat vond ik een mooie aanleiding om dit eerdere boek, dat voor het eerst is uitgegeven in 2012, te lezen. De hoofdpersoon is Kai, die samen met zijn broer Kurt en zijn zusjes Shirley Jane en Deedee opgroeit op het noordelijke platteland van Groningen. En dat opgroeien gaat in een heel bijzondere, vrijgevochten sfeer en omgeving.

De vader van deze kinderen komt onverwachts te overlijden. Kai is op dat moment 8 jaar oud, zusje Deedee is nog een echte baby. Wat er dan volgt is een periode van opgroeien, oeverloos buiten spelen, dingen bouwen, schooieren, fantaseren over de andere sekse en worstelen met eigen identiteit en lichamelijke ontwikkeling. Dit zijn universele thema’s, maar voor lezers van mijn leeftijd (en iets jonger) geeft de plaatsing in de tijd een extra dimensie. Tijdens het lezen kwamen dan ook heel veel herinneringen bij mij naar boven en dat is absoluut een positief aspect. Maar het opgroeien voor deze kinderen gaat niet zonder slag of stoot en verdient zeker niet alleen maar het predicaat positief. Want eigenlijk is er geen sprake van enige opvoeding, enige sturing of structuur in hun leven. Hun moeder leeft volledig in haar eigen wereld en blinkt sinds het overlijden van haar man uit in fysieke en mentale afwezigheid. Zij is volledig losgeslagen en niet in staat tot opvoeden. De kinderen moeten zichzelf zien te redden (wat op een aantal momenten deed denken aan de roman Lord of the flies van William Golding; hoog tijd om dat boek eens te herlezen).

En toch en toch en toch. Ondanks die rare, extreme, vaak irritante en tot wanhoop drijvende manier van doen van moeder, kun je niet anders dan van haar houden. En dat doet Kai dan ook, zielsveel. Zij probeert uit alle macht de pijn van het overlijden van haar man te ontlopen, onder andere door voortdurend in beweging te blijven en de realiteit van alledag op haar eigen manier te vertalen. Ook bij Kai merk je dat hij zijn vader enorm mist. Halverwege de middelbare school kan hij steeds beter zijn gevoelens onder woorden brengen. Hij verzint zelfs een nieuw leven voor zijn vader. Al met al een aangrijpend verhaal. En de vraag is of deze jeugd bij Kai en zijn broer en zussen heeft geleid tot onherstelbare littekens en tot het onvermijdelijk ontsporen van de eigen levens. De indruk die ik kreeg, is dat met alle ups-and-downs dit gezin toch een manier van overleven en herpositioneren in het leven heeft gevonden.

Hoe anders is dat in het boek De vrouw die de honden eten gaf. Deze roman is geïnspireerd door en op het leven van Michelle Martin, de vrouw van Marc Dutroux, samen de twee meest gehate personen in België. De door Kristien Hemmerechts geschreven roman bestaat uit één lange monoloog van Odette. Zij overziet haar leven, haar jeugd, haar relatie met M. en de gebeurtenissen die haar gebracht hebben naar de plek waar zij nu al jaren verblijft: de gevangenis. Hoe “aantrekkelijk” zou dit boek zijn als het NIET was gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen die de wereld hebben geschokt? Ik vond namelijk die link met de werkelijke geschiedenis een extra dimensie toevoegen. Maar het heeft er niet toe geleid dat ik begrip of sympathie voor Odette ging voelen. Zij weigert, bewust of onbewust, verantwoording over eigen daden af te leggen. Steeds weer komt de manier waarop haar moeder met haar is omgegaan naar voren, net zoals de relatie tussen M. en Odette, maar ook de verhoudingen tussen M. en zijn ouders. In alle relaties was behoorlijk wat mis en ontbrak een veilige omgeving om op te groeien tot evenwichtige volwassenen. Odette heeft niet de kracht om te ontwaken uit haar apathie en zij lijkt niet te kunnen of te willen accepteren dat zij afgerekend moet en zal worden op haar eigen daden (of eigenlijk: niet-daden). De inhoud van dit boek is zo walgelijk en maatschappij-ontwrichtend, dat je bijna zou vergeten dat de schrijfster het relaas in een prachtige stijlvorm op papier heeft gezet.

Beide boeken zetten aan tot nadenken en tot een bewustwording dat niets is zoals het van afstand lijkt. Het kan lijken dat een moeder haar kinderen verwaarloost en aan hun lot overlaat, terwijl er binnen dat gezin juist een liefdevolle sfeer bestaat. En een vrouw met een relatie en een paar kinderen kan overkomen als normaal functionerend, terwijl zij mentaal volledig ontspoord is. Daarom blijft het verstandig niet te snel een oordeel over een situatie klaar te hebben.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

De clichés voorbij

Van het een komt het ander, want een balletje kan raar rollen. En als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. Clichés. Zo waar als tweemaal twee vier is.

Enige tijd geleden heb ik, heerlijk onderuitgezakt in mijn stoel, op tv een show van cabaretier Klaas van Eerden gezien. Daarin komt een scène voor over een “tussendoor-trui”. Van der Eerden speelt de conversatie na van zijn vrouw in haar beslissings- en beoordelingsproces of ze een trui of een vestje zal gaan aantrekken. Je voelt ‘em al aankomen: hier volgt een prachtig staaltje dooremmeren van vrouwen. En helaas, best herkenbaar 🙂

Via Cathelijne van Not Just Any Book (ja precies, de Cathelijne die ook de drijvende kracht achter Een perfecte dag voor literatuur is, dus “van het een komt het ander”) werd mijn aandacht gevestigd op de roman van Nanda Roep met de bijzondere titel Van familie moet je het hebben en kan je het krijgen ook! Door de titel, de tekst op de achterflap en het plaatje op de voorkant vermoedde ik dat het hier uiteindelijk een feelgoodboek met een twist zou betreffen met een heleboel hilarische clichés. Gedeeltelijk kwam mijn verwachting uit, maar deze roman biedt gelukkig zo veel méér.

De roman is opgebouwd als het relaas van Bianca de Groot (ergens in de veertig) aan haar 18-jarige dochter Anouk. Bianca springt daarbij door de tijd heen en weer, waarbij zelfs een enkele keer een periode van vóór haar eigen geboorte aan bod komt. Het gedrag van Bianca als pubermeisje, jonge studente en vervolgens jonge moeder valt af en toe wel in de categorie van typisch-vrouwengedrag. De manier waarop zij druk uitoefent op bijvoorbeeld Michael, de vader van Anouk, vertoont een parallel met de scène van Van der Eerden: steeds verder, steeds dwingender, geen ruimte biedend aan de ander en vervolgens ontaardend in machteloze ruzie.

Het beeld binnen deze familie wat uit de verhalen naar voren komt, is ronduit schrijnend. Geen enkele samenhang, geen lotsverbondenheid, geen “automatische” liefde door de familieband. Je kunt deze roman oppervlakkig lezen, hier en daar glimlachen om de gebruikte clichés en de mate van herkenbaarheid (in je eigen leven of, comfortabeler, in het leven van vrienden, vriendinnen, familieleden), maar naar mijn mening is de grootste verdienste van deze roman dat het aanzet tot nadenken en zelfreflectie.

Tijdens een opleiding mediation/conflictbemiddeling wordt vaak de methode heden-verleden-toekomst gebruikt. Kortweg: als je nu, in het heden, klem zit in een conflict, kijk dan eens terug naar een periode dat alles nog soepeler ging en denk na over wat er nodig is om in de toekomt weer normaal met elkaar te kunnen omgaan. Nanda Roep laat Bianca een quote van Dr Phil aanhalen: “The best way to predict the future, is to look at the past.” In de familie van Bianca komen we dan al snel tot de conclusie dat zij echt haar eigen leven moet gaan leiden, ongeacht hoe haar familie daarover denkt of daarop reageert. Maar dit is altijd makkelijker gezegd dan gedaan. De schrijfster voert ons op heel natuurlijke wijze langs een aantal voorvallen in het leven van Bianca die uiteindelijk tot een keerpunt leiden. En dat maakt dit boek uiteindelijk ook weer een positief, op de toekomst gericht verhaal, waarbij ik mij als lezer kan voorstellen dat dochter Anouk hier veel aan heeft en zich extra bewust is van de liefde van haar eigen ouders.

Qua jeugd, achtergrond en onderlinge verstandhouding kan ik gelukkig stellen dat die van mij onvergelijkbaar is met die van Bianca. Waar het over haar jeugd gaat en met name de momenten waarop zij zich volledig alleen voelde staan, moest ik wel terugdenken aan beelden uit een eerder door mij gelezen roman, waarbij ook sprake is van een afstandelijke verhouding binnen het gezin. In gedachten herinner ik mij een scène van een meisje met lange vlechten in het haar, zittend op de achterbank van de auto, met haar zusje en ouders op weg voor een dagje strand. Het meisje zat volledig in haar eigen wereld. Misschien sla ik de plank helemaal mis, maar ik meen dat dit afkomstig is uit Moederkruid van Carry Slee (Prometheus), één van haar voor volwassenen geschreven boeken. In deze roman komen ook nadrukkelijk de onderlinge spanningen in een gezin “in crisistijd” naar voren. De broeierige sfeer in dit gezin met alle nukken van moeder en de  strapatsen van vader blijven nog lang nazingen in je hoofd.

Ik houd van boeken die niet alleen maar een verhaal bieden, maar juist ook stof tot nadenken. Dit geldt voor beide in deze blogpost genoemde boeken. Voor het kunnen lezen van Van familie moet je het hebben en kan je het krijgen ook! gaat mijn dank uiteraard uit naar Not Just Any Book en Uitgeverij Nanda voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

PS Via deze link kun je de scène over de trui terugkijken.

Heb ik jou beledigd, met mijn generalisering van het gedrag van vrouwen? Dan raad ik jóu extra aan om het boek van Nanda Roep en boeken met een vergelijkbaar thema te lezen en er over na te denken. Ik ben van mening dat er nu eenmaal verschillen tussen mannen en vrouwen zijn. Daar is niets mee, mits wij ons ervan bewust zijn en daardoor met elkaar rekening houden om een evenwichtige samenleving te vormen. En daar hoort af en toe hard om jezelf kunnen lachen volgens mij zeker bij.

Opoffering

Hoe fijn moet het zijn om zonder enig vooroordeel te kunnen leven! Om overal met een onbevangen blik in te stappen, bereid om alles te accepteren zoals het zich aandient. Volgens mij is dat volstrekt onmogelijk en is het meest haalbare dat wij proberen elke keer met enige afstand naar onszelf te kijken vóórdat we ergens over oordelen, ons een houding geven of tot actie over gaan. En die houding kan af en toe tot een bijzondere ontdekking leiden. Althans zo verging het mij. Voor vandaag staat namelijk De offers gepland binnen de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Deze roman, uitgegeven bij De Bezige Bij, is geschreven door Kees van Beijnum. En precies daar wrong voor mij de schoen. Ik had nog nooit een boek van deze schrijver gelezen. Het enige dat ik van hem wist, is dat hij de schrijver is van De Oesters van Nam Kee, welk boek verfilmd is met onder andere als acteurs (de jonge) Katja Schuurman, Johnny de Mol en Cees Geel. En eerlijk gezegd (daar komt het eerste vooroordeel) heb ik gemiddeld niet zo’n hoge pet op van Nederlandse films. Ik heb de film niet gezien maar mede door de (gedeeltelijke) setting in (daar komt vooroordeel nummer 2) een zonnig buitenland vermoedde ik weinig goeds. En die mening  projecteerde ik vervolgens op de schrijver.

Dus toen de vraag kwam of ik mee wilde doen voor De offers, heb ik heel even getwijfeld. Heel even, want ik ben altijd nieuwsgierig naar nieuwe boeken en (voor mij) nieuwe schrijvers. En oh ja, wat ben ik blij dat ik mee mag doen, want wat kan die man schrijven! In een heel beheerste stijl weet hij mij mee te nemen naar het Japan van de tweede helft van de veertiger jaren vorige eeuw. En dat is vervolgens bij uitstek een wereld waarin vooroordelen een extreme invloed hebben op de dagelijkse gang van zaken. Misschien is het beter/neutraler om het niet te hebben over vooroordelen, maar over maatschappelijke opvattingen over de indeling van de samenleving in die tijd. En daarbij is het zeker niet zo dat alleen in Japan die opvattingen de ontwikkelingsmogelijkheden vanuit een bepaalde sociale status bepalen. Ook voor Europeanen, Australiërs, Amerikanen en anderen blijkt het bijna onmogelijk om een eigen mening te hebben en desondanks mee te draaien in het wereldje. Letterlijk iedereen moet offers brengen, ieder op zijn of haar eigen niveau en in wisselende situaties. Uiteindelijk gaat het steeds om de vraag naar de balans van eigen belang en het belang van een medemens.

Ik vond het een bijzondere roman. Als ik een boek lees waarvan ik van te voren weet dat ik er een blogpost over ga schrijven, maak ik tijdens het lezen vaak al wat aantekeningen. In dit geval had ik gekozen voor kleine gekleurde plaktabjes. Het boek zit nu vol met gekleurde tabjes, maar deze momenten bij elkaar maken niet automatisch een logische blogpost. Er zijn ongetwijfeld bloggers te vinden die een mooie, compacte samenvatting geven van de inhoud van het boek. Ik raad je zeker aan deze publicaties te lezen voor zover je nog een aansporing nodig hebt om deze roman te gaan lezen. Van mijn eigen leeservaring geef ik graag mee dat de meest opvallende zinnen of alinea’s wat mij betreft met name gaan over individuele opvattingen en verwachtingen. Regelmatig verhelderend en verbijsterend tegelijk.

Voor mij, zelf juriste, waren de overwegingen van rechter Rem Brink over de aanklacht “misdaden tegen de vrede” en de unanimiteit van het oordeel uitermate interessant om te lezen. Maar het meest indrukwekkende is toch de neutrale, bijna afstandelijke wijze waarop de schrijver het beeld schetst van de toenmalige maatschappelijke verhoudingen en de daarbij horende toekomstmogelijkheden van de hoofdpersonen uit deze roman.

Bijzondere omgangsvormen en interculturele verschillen waren in de jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog nog meer bepalend dan tegenwoordig. Maar los van de tand des tijds zit de Aziatische maatschappij zo anders in elkaar dan wij hier in Europa gewend zijn. Ik moest terugdenken aan  De tas van de leraar van de Japanse schrijfster Hiromi Kawakami (oorspronkelijke publicatie in 2001. Ik las in 2012 via mijn openbare bibliotheek de Nederlandse vertaling, Atlas Contact). In dit wonderlijke boekje gaat het om een zich met horten en stoten ontwikkelende relatie tussen een alleenstaande vrouw van in de dertig en haar veel oudere, voormalige leraar die weduwnaar is. In de manier waarop zij met elkaar omgaan vond ik een zekere hardheid en botheid zitten, die ik (vooroordeel nummer zoveel) niet verwachtte in de Japanse cultuur.

Ik merk dat ik bij het schrijven van deze blogpost bijna angstvallig heb vermeden om namen uit de boeken te noemen. Dit is simpelweg het gevolg van het feit dat ik de namen niet goed ken. Ik lees namelijk meestal op “beeldherkenning”, oftewel ik herken het woord meteen als de naam die er staat, maar hoe de naam precies wordt geschreven of uitgesproken moet worden, gaat aan mij voorbij. Dit is niet typisch iets voor boeken met Aziatische namen, hoor, ik heb dat al mijn hele lezersleven lang. Begin middelbare school heb ik eens een verhitte discussie met een klasgenootje gevoerd omdat zij het belachelijk vond dat ik niet precies wist hoe de vriendinnen van Pitty (uit de kostschoolserie van Enid Blyton, echte bakvissenboekjes) heetten en wat de naam van de kostschool was. Tja. Mijn leesplezier is er niet minder om 🙂

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Via deze link kom je op de verzamelpagina van Een perfecte dag voor literatuur met de verwijzing naar de artikelen van mijn medebloggers. Mijn hartelijke dank gaat weer uit naar Cathelijne en De Bezige Bij voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar!

Klaproos en veren

Vandaag, zondag 9 november 2014, is een bijzondere dag: op één en dezelfde dag worden twee historisch belangrijke feiten herdacht. De tweede zondag in november is in Engeland (in de ruimste omvang) traditioneel Remembrance Sunday, waarbij wordt stilgestaan bij alle oorlogsslachtoffers. In eerste instantie was deze dag bedoeld voor de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog, maar in de loop der jaren is de betekenis van deze dag uitgebreid. Daarnaast is het vandaag 25 jaar geleden dat de Berlijnse Muur definitief naar beneden kwam. In Duitsland wordt er geklaagd dat op scholen meer wordt onderwezen over Nazi-Duitsland dan over de Koude Oorlog en de periode daarna, terwijl die recente periode voor het huidige Duitsland uiteraard van grote invloed is (geweest). Hoe dat in Nederland wordt geïncorporeerd in het onderwijs, weet ik eerlijk gezegd niet. Wat ik wel weet is dat tijdens mijn schoolperiode er maar bar weinig aandacht was voor de Eerste Wereldoorlog. Natuurlijk leerden we de jaartallen en de “hoogtepunten”, maar verder werd de zogenaamde neutrale rol van Nederland erg benadrukt.

Hoe anders moet dat zijn voor de leerlingen/inwoners van bijvoorbeeld België, Frankrijk en Engeland! Nu het dit jaar 100 jaar geleden is dat die Eerste Wereldoorlog begon, zijn er veel boeken over die periode verschenen. Bij toeval las ik het  boek De jongen die zijn vader zocht van John Boyne (de Boekerij). Deze roman is, naar ik aanneem, in principe bedoeld als jeugdboek en dat is aan de schrijfstijl en het taalgebruik te merken. Het is een lief verhaal over een jonge jongen (Alfie Summerfield), wiens vader uit volle overtuiging in het leger is gegaan om mee te vechten in de Eerste Wereldoorlog. Er komen steeds minder berichten van zijn vader. Volgens de moeder van Alfie is vader met een geheime missie bezig. De armoede ligt op de loer, ondanks de dubbele diensten die moeder draait. Alfie vindt een mogelijkheid om een financieel steentje bij te dragen. En daardoor komt hij in de gelegenheid om te ontdekken waar zijn vader is en wat er aan de hand is. Lief, af en toe licht ontroerend, en met een bij deze roman passend “happy end”.

Echt onder de indruk van het verhaal was ik niet, maar al lezende kwamen er wel thema’s voorbij om over na te denken. De eigen wereld was voor iedereen destijds veel kleiner dan tegenwoordig. Er was natuurlijk nog geen sprake van alle huidige, moderne communicatiemiddelen. Post kon weken onderweg zijn, dus de inhoud van een brief kon al achterhaald zijn op het moment van de ontvangst van de brief. En los daarvan was er al de vraag óf er een brief kon komen. Destijds was het nog zeker niet gebruikelijk dat iedereen had leren lezen en schrijven. Daarom gebeurde het regelmatig dat iemand anders werd ingeschakeld om een kaart of brief voor het thuisfront te schrijven. Dit is één van de elementen die mij in gedachten terugvoerden naar een roman die ik in 2012 heb gelezen, Post voor mevrouw Bromley van Stefan Brijs (Atlas Contact). In deze werkelijk schitterende en uitermate indrukwekkende roman word je aan de hand van het verhaal van John Patterson meegenomen naar het dagelijks leven in die tijd, met alle druk van buitenaf en de eigen afwegingen van John.

John Patterson en Martin Bromley zijn dikke vrienden. Zij wonen allebei in Londen als de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Beiden hebben een andere opvatting over hoe zij deel kunnen c.q. moeten nemen aan deze afschuwelijke ontwikkeling. Zij maken dan ook in eerste instantie allebei een andere keuze. Martin meldt zich aan om mee te gaan vechten. Hoe het hem vergaat en hoe er voor wordt gezorgd dat zijn moeder op de hoogte blijft van de ervaringen van haar zoon, daarvoor moet je echt dit boek lezen. Wat ik hier nog wil aanhalen is de manier waarop personen die niet richting oorlogsgebied zijn gegaan (zoals John) werden benaderd. Misschien heb je wel eens gehoord over het destijds uitdelen van witte veren. Witte veren om aan te geven dat je een lafaard bent dat je niet voor volk en vaderland gaat vechten. Wat een impact heeft dat op een man die niet voor zijn verantwoordelijkheden wegkruipt maar wel zijn eigen afwegingen wenst te maken. Maar wie zijn nu eigenlijk de echte helden? Ben je een held als je met open ogen je in het avontuur stort en jouw einde tegemoet snelt? En ben je een lafaard als je op een andere manier hierover wilt nadenken? Is dit niet een universele discussie bij elke oorlog, ook in onze tegenwoordige tijd?

De witte veren komen ook in het boek van John Boyne aan de orde. Misschien is dat nog niet iets wat Alfie kan begrijpen en invoelen, maar als lezer raakte ik bij beide boeken danig onder de indruk. Vandaag sta ik hier voor mijzelf nog eens extra bij stil.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

De roman Post voor mevrouw Bromley heb ik geleend bij mijn plaatselijke openbare bibliotheek. Ben jij ook lid van de bibliotheek? In het kader van Nederland leest ligt er deze maand (november) een uitgave van Een vlucht regenwulpen van Maarten ’t Hart voor je klaar. Maar op = op!

Ontzet

Vandaag* is het 8 oktober. Die datum is in mijn omgeving (regio Alkmaar) elk jaar weer een belangrijke feestdag omdat dan Alkmaars ontzet wordt herdacht. Op 8 oktober 1573 wist de stad Alkmaar de wekenlange belegering door de Spanjaarden in het kader van de Tachtigjarige oorlog te overwinnen. In Alkmaar is een actieve vereniging aanwezig die er voor zorgt dat elke volgende generatie kennis kan nemen van dit in historisch opzicht belangrijke verleden van de stad. Als geboren en getogen Amsterdammer sta ik overigens liever niet te lang stil bij de positie die “mijn” stad destijds heeft ingenomen. Amsterdam schijnt namelijk niet veel moeite te hebben gehad om te kiezen voor de Spaanse kant van de oorlog.

Een totaal andere situatie was gaande in Haarlem. Deze voor de Spanjaarden belangrijke stad in Noord-Holland heeft zwaar te lijden gehad onder het beleg van het Spaanse leger, onder aanvoering van Don Frederick, de zoon van Fernando Álvarez de Toledo, de Hertog van Alva. De Tachtigjarige oorlog vind ik een heel interessant en tot de verbeelding sprekend gedeelte van onze vaderlandse geschiedenis. Daarom was ik ook erg benieuwd naar het boek Kenau van Tessa de Loo (Arbeiderspers). Het kwam mooi uit dat dit boek ook op het leeslijstje van mijn leesclub-in-real-life stond.

In deze roman staat uiteraard Kenau centraal, voluit Kenau Simonsdochter Hasselaer. Op basis van de waargebeurde en bekende feiten heeft de schrijfster haar versie van het verhaal van deze bijzondere vrouw gegeven. Ik weet eerlijk gezegd niet in hoeverre zij nog zelf de vrijheid had echt haar draai aan deze geschiedenis te geven. Het boek is namelijk gebaseerd op het filmscript voor de gelijknamige, inmiddels verschenen, film. Wellicht was het filmscript heel begrenzend voor haar artistieke mogelijkheden. Dat laatste zou mij niets verbazen en zou voor mij in ieder geval gedeeltelijk verklaren waarom dit boek mij niet heeft weten te “pakken”.

De hoofdstukken over de werkelijke geschiedenis waren goed te lezen en interessant, maar verder miste ik diepgang in de uitwerking van de karakters van de (hoofd)personen. Het lijkt mij dat een oorlogssituatie zowel in groter maar zeker ook in kleiner verband heel veel spanning en emoties teweeg brengt. Hoewel deze gevoelens wel worden benoemd, is er verder geen ruimte voor. Elke keer als er emotie om de hoek kwam kijken, hoorde ik in gedachten de filmregisseur roepen dat het weer tijd voor actie was. Het grote publiek moet zelf maar bedenken hoe de situatie zou aanvoelen.

Als het gaat om een spannend verhaal met hier en daar wat romantische trekjes en tegen een historische achtergrond, geef mij dan maar de geweldige jeugdboeken van Thea Beckman, uitgegeven bij Lemniscaat. Ik kan ook nu nog genieten van bijvoorbeeld Stad in de storm (met de tornado van Utrecht in 1674) en de briljante trilogie Geef mij de ruimte!, Triomf van de verschroeide aarde en  Het rad van fortuin (met als historische setting de Honderdjarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland).

 

 

 

 

 

 

 

De geschiedenis van Kenau, als onderdeel van de Tachtigjarige oorlog, had een mooie aanleiding kunnen zijn om de toenmalige maatschappij onder de loep te nemen. Destijds waren de standsverschillen niet subtiel, maar keihard merkbaar op straat, om nog maar te zwijgen over de manier waarop mannen over vrouwen dachten. De ontwikkeling in het christelijk geloof, waarbij een steeds duidelijker verschil tussen het katholicisme en de protestantse geloofsovertuiging zichtbaar werd, heeft een grote invloed gehad op de ontwrichting van de maatschappij. Het is voor mij onbegrijpelijk dat een religieuze overtuiging tot zo veel geweld en gruwelijkheden kan leiden. In de roman Kenau komt dit voor mij te erg als een feit, een vaststaand gegeven, voorbij.

Naar alle waarschijnlijkheid is mijn eigen hooggespannen verwachting dan ook de reden dat ik een beetje ontzet ben over deze roman. Ik heb echter van vele anderen gehoord dat zij hebben genoten van de film en/of het boek. Dus laat mijn ervaring jou vooral niet weerhouden van het zelf lezen van dit boek. Zeker als je geïnteresseerd bent in geschiedenis, mag je dit boek niet zo maar links laten liggen.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

* Vandaag uiteraard in de zin van: de dag dat deze blogpost online komt 😉

Op donderdag 23 oktober a.s. wordt Kenau besproken in mijn leesclub. Op mijn facebookpagina zal ik kort verslag geven van de mening van mijn clubgenoten.