Irish blues

Voor het derde jaar op rij werk ik de laatste dagen van het jaar in een plaatselijke vuurwerkwinkel. Hoe dat zo komt, is een heel verhaal en misschien komt dat nog wel eens in een andere blogpost aan de orde. In deze periode ben ik vrij van mijn reguliere werk zodat ik mij kan onderdompelen in de hectiek en sporadische chaos van de vuurwerkverkoop. Wat mij daarbij elke keer weer opvalt, is de prettige, positieve sfeer. De klanten zijn namelijk allemaal bezig om er voor te zorgen dat zij met elkaar een gezellige Oudejaarsavond hebben en met het mooiste vuurwerk het nieuwe jaar kunnen inluiden. Ik vind het fantastisch om te zien hoe vaders met hun zonen over de folder staan gebogen en hoe moeders met de kleinsten aan de hand door de winkel lopen op zoek naar wat simpele sterretjes en knalerwten. Oppervlakkig beschouwd zien we deze dagen alleen maar “perfecte gezinnetjes”. Zo’n perfect gezinnetje leek het gezin van Nora Webster ook. Al jaren getrouwd met haar Maurice, moeder van twee dochters en twee zonen, in relatieve vrijheid haar eigen leven leidend. Totdat het noodlot toeslaat en Maurice overlijdt. Nora blijft als weduwe achter en moet haar eigen weg zien te vinden in het Ierland aan het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw. Dat is de situatie in de roman Nora van Colm Tóibín, uitgegeven bij De Geus.

De schrijver weet op een heel natuurlijk overkomende manier een beeld te schetsen van die tijd en die omgeving. Het kwam op mij een beetje over als een combinatie van de tv-series “Keeping up appearances” en “Midsomer Murders“: iedereen kent iederen en met name ook ieders familiegeschiedenis met alle saillante details die steeds weer worden opgerakeld. Enerzijds is het overduidelijk een andere tijd, met andere omgangsnormen en persoonlijke opvattingen, anderzijds gaat het over thema’s die in alle tijden voorkomen. Het gaat om het leren omgaan met verandering, teleurstelling, verdriet en met het feit dat het leven “gewoon” doorgaat.

Nora is een zelfstandige vrouw, maar uiteraard wordt zij beïnvloed door de feiten en omstandigheden van het moment en de omgeving. Zij realiseert zich dat zij tijdens haar huwelijk veel vrijheid heeft gekend met de betrekkelijke luxe dat zij thuis voor haar gezin kon zorgen. Na het overlijden van Maurice moet zij om financiële redenen een kantoorbaan accepteren bij het bedrijf waar zij vóór haar huwelijk ook heeft gewerkt. Dat beknot haar vrijheid en daarmee haar “Lebensraum”, maar na verloop van tijd gaat zij beseffen dat er een ander soort vrijheid voor in de plaats komt: zij kan doen en laten wat zij wil in en met haar eigen leven omdat zij geen verantwoording aan haar man hoeft af te leggen. Zij is op dat punt volledig onafhankelijk en trekt zich dan ook niet altijd heel veel aan van heersende opvattingen of meningen van familie/vrienden/dorpsgenoten.

Ik vond het bijzonder realistisch en verfrissend beschreven dat Nora niet haar leven in het teken van het gerief van haar kinderen plaatst. Er is ruimte voor haar eigen behoeften, verlangens, twijfels en vermoeidheid. Zij is als moeder betrokken bij alle vier haar kinderen, maar merkt duidelijk dat bij elk kind een andere aanpak de voorkeur verdient en dat zij niet anders kan doen dan accepteren dat haar kinderen soms met elkaar of anderen meer uitwisseling hebben dan met haar. En sommige ontwikkelingen en behoeften bij haar kinderen mist zij geheel of gedeeltelijk. Als zij zich daarvan bewust wordt, leidt dat niet tot een schuldgevoel maar tot een (in mijn woorden) besef dat elk huisje zijn kruisje heeft en de kinderen, de zussen, de familie, de kennissen hun eigen ups-and-downs (mogen en moeten) hebben.

Vaagjes moest ik tijdens het lezen terugdenken aan Mascha uit de roman Misschien wel niet van Jannah Loontjens (Ambo Anthos). In deze roman heeft de hoofdpersoon ook om te gaan met persoonlijke ontwikkeling, verwachtingen, teleurstelling en dergelijke. Hoewel zij ook het beste met haar zoontje voor heeft, is daar de realiteitszin dat ieder zijn eigen weg in het leven moet zien te vinden. Bij Mascha is er nogal wat in haar leven aan de hand, gedurende de paar dagen dat wij haar in deze roman volgen. En de setting van deze roman is absoluut veel moderner dan de setting van Nora. In de tijd van Nora had nog niet iedereen een telefoonaansluiting, laat staan dat er al zoiets als een computer en internet bestond. En toch is Nora geen ouderwets verhaal. Ik vond het zelfs opvallend hoe modern het Ierland van toen al was. Vrouwen trokken er zelfstandig op uit, reden auto, dronken in het openbaar alcohol etc. De steeds meer naar de voorgrond kruipende politieke situatie in Noord-Ierland met de strijd tussen katholieken en protestanten heeft Tóibín een logische plaats in het geheel gegeven. De impact van deze strijd op gezinnen is meer dan voelbaar.

Al met al was het een fijne leeservaring door de soepele schrijfstijl van de auteur. Echt ondersteboven ben ik niet van dit boek, het kabbelde naar mijn idee prettig voort zonder al te veel verontrustende elementen. Het zou best kunnen zijn dat ik later meer besef heb over de invloed van het gelezene op mijzelf. Dat gaat zich dan vast een keer uiten in een associatie van een ander boek met deze Nora 🙂

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Nora heb ik mogen lezen in het kader van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Via deze link kom je op een verzamelpagina en kun je lezen wat mijn medebloggers over deze roman schrijven. Mijn dank gaat uiteraard uit naar uitgeverij De Geus voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Let op: binnenkort verschijnen mijn publicaties alleen nog maar op http://www.theonlymrsjo.nl! Dus volg mij daar, via Facebook of Bloglovin om niets te missen.

Gedeelde liefde

Vanaf januari 2016 is mijn blog alleen nog te volgen via http://www.theonlymrsjo.nl!

 

Waar begín ik aan? Ik wéét toch van mijzelf dat familiegeschiedenissen en waargebeurde verhalen niet tot mijn favoriete genre horen? Wil ik dan zó graag meedoen met de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur? Dit alles spookte door mijn hoofd voordat ik begon te lezen in Agneta, geschreven door Jan van der Mast en uitgegeven bij Nieuw Amsterdam. Het boek is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van Agneta van Marken-Matthes die eind 19e-/begin 20e eeuw leefde en woonde in Delft. Waargebeurd, dus met een flinke dosis wantrouwen sloeg ik het boek open. Om het vervolgens niet meer te kunnen wegleggen. Wat een verhaal, wat een leven! En wat een geweldige pen van Van der Mast om het zo te beschrijven dat ik echt het gevoel had dat ik live aanwezig was bij alles wat er in het leven van Jacques van Marken en zijn vrouw Agneta gebeurde. En een simpel, onbewogen leven hebben zij nou niet bepaald.

Jacques van Marken is oprichter van de Nederlandse Gist- en Spiritusfabriek in Delft. Hij heeft samen met Agneta een ideaal: alle fabrieksarbeiders wonen bij elkaar in een prettige, sociale omgeving: het Agnetapark. De heer en mevrouw Van Marken wonen in datzelfde tuindorp temidden van hun personeel. Agneta ontpopt zich als een ware parkmoeder, die zich inzet voor het welzijn van de arbeiders en hun gezinnen. Geld speelt geen rol, blijkbaar hebben Jacques en zij voldoende middelen om te doen en laten wat zij willen. Beiden hebben ruim voldoende ondernemerszin en stroomt het bloed van wereldverbeteraars door de aderen. Dit gecombineerd met hun bevlogenheid maakt Jacques tot een veelbesproken persoon en Agneta tot een kordate, bijzondere vrouw. Zij heeft haar eigen projecten en zet zelfs een heuse parfumfabriek op de kaart.

Agneta is dol op haar man. Daar waar nodig cijfert zij zichzelf weg om het voor hem mogelijk te maken te excelleren. Haar kruis is dat zijzelf geen kinderen kan krijgen. Maar hun leven is bijzonder goed gevuld, dus zet zij zich over dat gemis heen. Totdat blijkt dat Jacques er een dubbelleven op na houdt (nee, een spoiler alert is niet nodig; deze informatie staat al op de achterkant van de roman), jarenlang en ook nog eens met drie kinderen als gevolg! Na het overlijden van hun moeder beslist Agneta dat deze kinderen in haar eigen huishouden als eigen kinderen worden opgenomen. De gezondheid van Jacques laat inmiddels al jaren meer dan te wensen over, hetgeen leidt tot een morfineverslaving en regelmatige depressies en inzinkingen.

In onze moderne tijd zou je toch langzaam maar zeker eens vermoeden dat Agneta voor zichzelf kiest en de leiding over haar eigen leven in eigen handen neemt. Maar ja, in die tijd was je als vrouw afhankelijk van jouw man of in ieder geval van de mannen in je directe omgeving. En uit alles blijkt steeds weer dat Agneta op een pragmatische manier met haar stemmingen en emoties omgaat en voortdurend een duidelijke koers voor ogen heeft. Natuurlijk zijn dit alles bij elkaar genoeg elementen om twee levens vol ups and downs te laten zien. En dat doet Van der Mast dan ook.

Heel lang geleden had mijn moeder een aantal boekjes, dagboekjes, van een Utrechtse kruideniersvrouw: Betje Boerhave. De associatie met Agneta kwam omhoog door het milieu van hard werken en idealen. Verder weet ik mij er niet veel meer van te herinneren, behalve dat ik weet dat mijn moeder het wel grappig vond om te lezen en dat ik er steeds maar niet achterkwam of alles verzonnen was of dat mevrouw Boerhave werkelijk had bestaan. Blijkbaar was dat toen al voor mij een issue 🙂 Inmiddels heb ik begrepen dat de boekjes nog steeds te bestellen zijn bij het Museum voor het kruideniersbedrijf te Utrecht.

Ik benijd Agneta zeker niet, maar haar helemaal begrijpen doe ik ook niet. Ik vind het zowel prachtig als verbijsterend hoe zij zich staande weet te houden naast een zo labiele, zichzelf overschattende man. Zij maakt keuzes en kijkt niet terug. Knap, maar gevoelsmatig liggen wij niet altijd op één lijn.

Door de soepele schrijfstijl van Van der Mast vond ik het een prettige leeservaring. Voel jij de “maar” al aankomen? De “maar” blijft mij bij toch zitten in het feit dat dit alles waargebeurd is. Daardoor is het mogelijk dat er foto’s van de familie, van Jacques en Agneta in het boek zijn opgenomen. Dat is nog te verteren, maar ik (als voornamelijk fictielezer) haak af als ik aan het slot nog lees hoe het een aantal personen later in het leven is vergaan. Dat gaat er bij mij moeizaam in. Immers, ik ben gewend om zélf te verzinnen hoe het de personen vergaat. En door mijn levendige fantasie en inlevingsvermogen gaat mij dat vaak goed af en is dat mede bepalend voor het gevoel dat uiteindelijk over een boek blijft hangen. En nu, bij Agneta, word ik daarin verplicht gestuurd, terwijl het ook niet zo is dat het de familie allemaal van een leien dakje gaat. Ik wil eigenlijk helemaal niet weten of het Agnetapark nog bestaat, ik wil niet weten of het ideaal van Jacques en Agneta inmiddels door de tijd is ingehaald en ten onder is gegaan aan economische en maatschappelijke ontwikkelingen.

Ik kan mij echter ook goed voorstellen dat vele lezers juist wel die extra toegevoegde informatie waarderen. En misschien zelf wel nader onderzoek naar fabriek, tuindorp en familie instellen. En dat blijft het leuke van lezen: je mag er elke keer weer zelf een mening over vormen. Ik ben blij dat Jan van der Mast mij weer zo aan het werk heeft gezet.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Lees je ook nog wat mijn medebloggers schrijven over Agneta? Via deze link kom je op de verzamelpagina. En natuurlijk mag mijn dank jegens Nieuw Amsterdam voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar niet ontbreken. Bij deze!

Factor 7

Mededeling: binnenkort verschijnen mijn artikelen alleen nog op http://www.theonlymrsjo.nl. Abonneer je op mijn blog of volg mij via Bloglovin of Facebook om niets te missen.

====

Ik ben goed in het neerzetten van een structureel plan van aanpak en het regelen van een efficiënte planning. Minder goed ben ik in het mij houden aan die planning 🙂 . Dat wil zich bij het bloggen wel eens uiten in het op het laatste moment lezen van een roman waarover ik heb afgesproken op een bepaalde datum een blogpost online te zetten. Mijzelf kennende is een beetje deadline-stress niet erg en soms zelfs extra inspirerend, maar het risico bestaat dan dat er eigenlijk onvoldoende tijd is om over het gelezene na te denken en een leeservaring onder woorden te brengen. En ik vermoed dat ik daar nu mee heb te kampen. Ik heb namelijk voor de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur de roman Zeg maar dat we niet thuis zijn van Rashid Novaire (Ambo Anthos) mogen lezen. Dat heb ik de afgelopen dagen gedaan en ik heb een aantal uren zeer zeker leesplezier gehad, maar eerlijk gezegd heb ik nog geen idee wat ik van dit boek vind.

Zal ik het lezen als het tragikomische verhaal van een jonge man, Milan den Hartog, die wanhopig op zoek is naar een nieuwe toekomst en zich ontworstelt aan zijn jeugd bij twee, elkaar regelmatig in de haren vliegende, moeders en aan zijn huidige werkomgeving? Die werkomgeving is trouwens een uitvaartonderneming, dus een rechtstreekse combinatie van leven en dood. Alleen al die setting geeft genoeg om over te schrijven en om over na te denken. Hij maakt in de laatste week dat hij dit werk nog wil doen, nog van alles en nog wat mee, inclusief een dode die via mail met zijn kinderen communiceert, een Aldi-boodschappentas vol met geld en de verdwijning van het stoffelijk overschot van een Marokkaanse oma.

Of zal ik op zoek gaan naar diepere bedoelingen, filosofische overwegingen en dergelijke? Er komen meer dan genoeg mooie zinnen in voor die pas enkele passages later goed tot mij doordrongen. Het gebeurt niet vaak, maar ik heb nu af en toe teruggebladerd om zinnen opnieuw te lezen. Zo is er een oudere mevrouw die spontaan tegen Milan begint te praten en vertelt dat alles in drie dimensies gebeurt: de belofte, de vertelling en het gemis. En er wordt tijdens een uitvaartdienst een spreuk gehanteerd over dansen op de rug van de zee zonder te verdrinken. Geen alledaagse beelden. Ik ben er van overtuigd dat dit een boek is dat in de komende tijd/jaren op onverwachte momenten weer in mijn geheugen naar voren komt, maar nu is de ervaring nog te nieuw om een goed oordeel te kunnen vormen. Ik heb zelfs overwogen om met het schrijven van deze blogpost te wachten totdat de eerste publicaties van mijn medebloggers online komen (die publicaties kun je overigens vinden via deze LINK), om een idee te krijgen wat zij van deze roman vinden. Maar ik ben nog nooit weggelopen voor mijn verantwoordelijkheid en vrijheid om een eigen mening te vormen, dus heb ik uiteraard op eigen houtje deze blogpost geschreven.

Hoe het uiteindelijke oordeel ook zal zijn, het boek springt positief naar voren door de eenvoudige schrijfstijl. Dat is volgens mij pure schijn: hoe eenvoudiger je wilt schrijven, des te moeilijker dat is. Naar mijn idee zit het verhaal ook vol met symboliek, zoals de opdeling in zeven hoofdstukken, zijnde de zeven dagen dat Milan nog bij de uitvaartonderneming werkt. Hij heeft er dan zeven jaar gewerkt. Zeven is in de christelijke traditie een heilig getal: de zeven dagen van de schepping, de zeven vette en magere jaren etc. Hoe dit in andere religies is, weet ik niet.

Ik kon er niets aan doen en ik weet ook niet waarom, maar ik zag bij hoofdpersoon Milan steeds Tofik Dibi voor me. Dibi, de ex-politicus van Marokkaanse afkomst, is er recentelijk vooruitgekomen dat hij homoseksueel is. Deze “bekentenis” levert hem naar mijn mening zowel rust als onrust op. Dat gevoel had ik ook bij Milan. Hij doet zijn uiterste best om anderen te begeleiden (zowel in zijn werk als in zijn privéleven) en probeert ook voor zichzelf duidelijk te krijgen wat hij wil en wat hij voelt, maar dat is zeker niet simpel. Dibi heeft ook een boek geschreven (dat ik niet heb gelezen) en dat boek heeft als titel Djinn (Prometheus). Een djinn is, simpelweg in mijn woorden, een kwade geest die bezit van jou kan nemen. Deze djinns werden in de roman van Novaire ook gevreesd tijdens de bijeenkomst van de Koerdische familie die moet besluiten waar hun overleden vader wordt begraven.

Hoewel de roman een chronologische volgorde heeft, is er toch voldoende ruimte voor “uitstapjes”. Dat komt met name doordat Novaire de overleden Koerdische vader “aan het woord” laat komen en hem laat aangeven wat er voor hem belangrijk is en hoe hij zijn leven in Nederland heeft ervaren. En ook door de verhalen van de nabestaanden is er ruimte om de sfeer goed neer te zetten. De sfeer van Zeg maar dat we niet thuis zijn deed mij denken aan Dertig dagen van Annelies Verbeke (Uitgeverij De Geus). Er zit een subtiele combinatie van emotie en een zekere afstandelijkheid in die doet vermoeden dat er onder het oppervlak van alles borrelt en bruist. Het is een schrijfstijl waar ik van houd, met name ook omdat ik daardoor extra moet nadenken over wat ik van de inhoud vind. Knappe prestaties van auteurs om in de overweldigende hoeveelheid publicaties die elke maand het daglicht zien, hiermee de aandacht te trekken!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Mijn hartelijke dank gaat uit naar uitgeverij Ambo Anthos voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar. In deze roman komen cultuurverschillen en verschil in religieuze opvattingen op natuurlijke wijze naar voren. Gezien de recente gebeurtenissen in Parijs (op vrijdag 13 november 2015) geeft dit een extra dimensie aan de leeservaring.

Flarden jeugdherinneringen

Het schoolplein van mijn lagere school bestond uit de beslotenheid van een Amsterdamse stadstuin. Volledig betegeld en omheind met een hoge stenen muur. Op de speelplaats was in de hoek een zandbak. Het meest aantrekkelijke van die zandbak vond ik de rand: een smalle stenen rand waarop het heerlijk balanceren was. Ik voelde mij diep in mijn eigen fantasie een heuse koorddanseres, want tja, juf kon wel zeggen dat het een harde, vaste rand was (dus pas op – niet vallen – doet pijn – en alle goedbedoelde adviezen die je als kind toch niet hoort), voor mij stond die rand symbool voor allerlei avonturen. We hebben het hier overigens over de jaren zeventig van de vorige eeuw, voor het geval het op jou allemaal nogal ouderwets en spartaans overkomt. Halverwege mijn lagere schooltijd kwam er een moderne zandbak, van kunststof en met deksels om het zand elke middag af te dekken. Spelen met zand deed ik liever tijdens mijn vakanties op Schiermonnikoog, balanceren op de plastic rand was er niet bij, dus mij is die nieuwe bak de rest van mijn lagere schoolcarrière een doorn in het oog gebleven 🙂

Aan deze periode en de zandbak moest ik vaak denken tijdens het lezen van Moederziel van Krijn Peter Hesselink (Uitgeverij Podium). In deze roman is de hoofdpersoon Jonathan. Aan het begin van het boek is Jonathan onderweg naar een apotheek om een morning afterpil voor zijn vriendin te regelen. Als snel blijkt dat dit een eenmansactie van hem is, op een niet helemaal logisch tijdstip en wat zijn eigen voorkomen betreft, ook niet in een meest dagelijkse outfit. En of dat allemaal nog niet genoeg is om over na te denken, komt hij daar op straat zomaar zijn moeder tegen. Zijn moeder is jaren geleden plotsklaps uit zijn leven verdwenen, dus het is voor hem heel enerverend om haar daar te zien en met haar in contact te komen.

Voor de goede orde: het is bijna niet mogelijk om een leeservaring over dit boek te schrijven zonder iets van de sluier over Jonathan en zijn moeder op te lichten. Dus als je echt niet wilt weten wat Jonathan meemaakt, dan is het verstandig om nu deze blogpost niet verder te lezen. Maar eerlijk gezegd, ook als je het boek zelf leest (en dat moet je echt gaan doen) zul je merken dat ergens halverwege iets begint te knagen. Dus zo verrassend is het niet dat uiteindelijk blijkt dat de oudere mevrouw waarmee Jonathan een gesprek begint, met wie hij koffie drinkt en die hij meeneemt naar het vakantiehuisje waar zijn vriendin én zijn vader verblijven, niet zijn moeder is. Dat kán zij ook niet zijn, maar daar komt Jonathan pas achter als zijn vader, na al die jaren, hem eindelijk vertelt wat er met zijn moeder is gebeurd.

Hesselink gebruikt de techniek waarbij hij voortdurend heen en weer springt van de jonge Jonathan (lagere schooltijd) naar de huidige Jonathan, een jong volwassene die zijn best doet om zijn leven een zinvolle invulling te geven en moet zien om te gaan met alle ups-and-downs die daarbij horen. Vooral de jonge Jonathan zag ik voor mij. Zijn levendige fantasie maakt dat hij zich helemaal gek kan maken, maar eveneens dat hij in staat is om ongemakkelijke situaties te overleven. Ik vond het werkelijk prachtig hoe de schrijver dit heeft weten neer te zetten. De manier waarop Jonathan met zijn nieuwe buurmeisje Fleur omgaat, hoe zij samen redeneren over wat zij meemaken, horen en zien, dat alles maakte dat ik mijzelf weer zag staan op die smalle stenen rand van de zandbak, wiebelend evenwicht houdend en met dromerige ogen een totaal eigen wereld inkijkend. Dat gaf tijdens het lezen een zacht, licht emotioneel en weemoedig gevoel, waarbij ik niet kan ontkennen dat ik dan ook af en toe terugdacht aan mijn eigen inmiddels meer dan 30 jaar geleden overleden moeder. Wat is het toch heerlijk als een schrijver met slechts woorden zoveel beelden en gevoel kan oproepen!

De jong volwassen Jonathan wordt door zijn ontmoeting met zijn “moeder”, zijn onvermogen om met zijn vader te communiceren en de potentiële dreiging dat zijn relatie met Mariëlle op de klippen loopt, gedwongen om over zichzelf en zijn situatie na te denken. Het slot van het boek geeft voldoende aanknopingspunten om voor alle betrokkenen te wensen dat hun levens een positieve wending nemen.

Het thema dat traumatische ervaringen op jeugdige leeftijd een enorme impact kunnen hebben op het latere leven, komt ook duidelijk naar voren in de (jeugd)roman De jongen die demonen zag van Carolyn Jess-Cooke (Uitgeverij Orlando). In deze roman wordt het jongetje Alex zwaar beïnvloed door de aanwezigheid van demonen. Maar dit is geen fantasyroman! Ook bij Alex blijkt dat door een ingrijpende gebeurtenis rondom zijn vader en het ontbreken van duidelijkheid hierover door andere personen rondom Alex, hij een eigen versie maakt van wat er is gebeurd. En bij Alex resulteerde dit er in dat hij een plaatje in zijn hoofd had, dat zich op ongewenste momenten naar voren drong.

Dit geldt ook voor Jonathan. Als jongetje heeft hij meegekregen hoe “lastig” zijn ouders kunnen zijn, tegen hem en tegen elkaar. Zeker zijn moeder heeft haar eigenaardigheden en daardoor lopen de spanningen bij hem thuis steeds verder op. Hoeveel hij daadwerkelijk heeft meegekregen van de fase vlak voor het verdwijnen van zijn moeder, wordt niet volledig uitgewerkt. Net zo min of er herinneringen zijn aan de periode direct na haar “verdwijning”. Juist door dit niet helemaal te beschrijven en te ontleden, laat de schrijver zijn lezers in hun waarde. Wij hebben die informatie namelijk totaal niet nodig om te begrijpen hoe Jonathan zich moet voelen. Het is maar een klein boekje qua omvang, maar oh wat wil ik het bij deze graag aan een ieder aanraden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Ik werd in de gelegenheid gesteld om dit boek te lezen doordat Uitgeverij Podium mij een leesexemplaar heeft toegezonden, waarvoor zeker heel veel dank. Wil je weten wat mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur over Moederziel schrijven? Volg deze LINK.

Let op: Binnenkort verschijnen mijn blogposts alleen nog maar via http://www.theonlymrsjo.nl

Nieuw leven

Hoe schrijf je over een boek als dat van Thomas Verbogt: Als de winter voorbij is? Hoe leg je uit dat er geen concrete lijn van voor naar achter in het verhaal van de hoofdpersoon zit en dat het ontbreken daarvan totaal niet vervelend is? Hoe vertel je dat door het regelmatig verspringen in de tijd van het verhaal, er weliswaar steeds meer wordt vormgegeven aan het leven en de levenservaring van de hoofdpersoon, maar dat je op, pak ‘em beet, twee/derde deel van de roman nog steeds niet zeker weet wat de importantie voor de verteller was om zijn verhaal te vertellen?

Toen ik op dat punt in het boek was, ontmoette ik een aantal medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur tijdens ons (zeer geslaagde) bezoek aan het Damesleesmuseum en het Letterkundig Museum in Den Haag. Zij hadden het boek inmiddels gelezen of waren er, net zoals ik, nog in bezig. En wij constateerden met elkaar dat het heel mooi geschreven is, dat je niet anders kunt dan doorlezen, dat het weliswaar “makkelijk” leest maar dat het tegelijkertijd (prettige) moeite kost om het ook daadwerkelijk te lezen (in de zin van verwerken, begrijpen, een plaats geven).

En ik constateerde aan de hand van wat er allemaal werd uitgewisseld, voor mijzelf dat er vanaf het begin toch een onderbuikgevoel is en dat ik voortdurend op mijn hoede was om te ontdekken waar het verhaal naartoe leidt. Ondanks en dankzij die onduidelijkheid is er een boeiende sfeer. Ik was erg nieuwsgierig naar die ik-figuur en waarom het verhaal verteld moest worden. En eigenlijk doet het er in die fase niet zo toe óf het ergens naartoe gaat. En dan. Tja dan. Dan wordt in een paar rake zinnen helemaal duidelijk waarom de wereld is stil komen te staan. En waarom de hoofdpersoon, overigens met de naam Thomas, weet dat de wereld in slechts luttele seconden kan veranderen. Onherstelbaar veranderen. Wat ik dan uitermate knap vind, is dat alle ogenschijnlijk losse elementen uit het eerste gedeelte van de roman nu in één keer op hun plek vallen.

Voor Thomas is een rode draad dat hij opnieuw moet leren te leven, in die zin dat hij moet leren loslaten en opnieuw beginnen. Hij heeft in zijn leven een aantal verpletterende, traumatische ervaringen meegemaakt en dat maakt voor hem steeds concreter hoe belangrijk het is om te leren leven, ademhalen, bewust zijn. Een thema dat ook zo mooi naar voren komt in de door mij wel vaker aangehaalde roman Joe & ik van Mireille Geus (Lemniscaat), over een vader en zoon die met elkaar ook moeten leren hoe zij met hun levens omgaan.

Het indrukwekkende van lezen vind ik dat ik soms het gevoel heb dat een schrijver mij rechtstreeks aanspreekt of de juiste woorden weet te vinden om te verwoorden wat ik voel, denk en doe. Andere keren heb ik juist het gevoel dat een schrijver schrijft over iemand in mijn naaste omgeving. Dat laatste was dit keer het geval. Door de manier waarop de schrijver een aantal opmerkingen en gedachten heeft beschreven, moest ik regelmatig aan een mij dierbaar persoon denken. Ik ben er van overtuigd dat de manier waarop Thomas moet leren omgaan met zijn leven, een eye-opener zou kunnen zijn voor die persoon. Thema’s als loslaten, het verleden het verleden laten en geen overbodige ballast meesjouwen, zowel letterlijk als figuurlijk, passen prima bij die persoon. Tegelijkertijd ben ik mij ervan bewust dat ik Als de winter voorbij is wel aan die persoon zou kunnen aanraden, maar dat mijn emoties bij deze roman mijn persoonlijke emoties zijn en niets zeggen over wat het boek voor die andere persoon zou kunnen betekenen. En wat voor mij belangrijk is, hoeft dat voor een ander niet te zijn. Daar moest ik ook aan denken tijdens de uitzending op zondag 11 oktober van VPRO Boeken waarin de schrijver Ap Dijksterhuis gevraagd werd een definitie van “geluk” te geven. Geluk is een subjectief begrip dat door persoonlijke gevoelens en door feiten en omstandigheden wordt ingekleurd.

In deze roman zitten van die echte “nadenkertjes”, bijvoorbeeld over het verschil tussen werkelijkheid en waarheid. Wat betekent dat en hoeveel invloed kan dat op iemands levensinstelling hebben. Ook hier kun je nadenken over het lidwoord “de”: dé werkelijkheid en dé waarheid …. of een werkelijkheid en een waarheid. Of een werkelijkheid en dé waarheid. Fantastisch om over te filosoferen.

Thomas Verbogt heeft een indrukwekkende hoeveelheid boeken geschreven. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik alleen een aantal jaren geleden Perfecte stilte van hem heb gelezen. Hoewel ik niet meer alle details van dat boek weet, herinner ik mij wel dat hij ook daarin een meeslepende manier van schrijven heeft met een licht ontroerende ondertoon. Een ander element dat zowel in Perfecte stilte als in Als de winter voorbij is van belang is, is de plotselinge omslag (althans voor de lezer) in bewustwording en besef van de situatie. Verbogt schrijft heel duidelijk en concreet, maar met meer dan genoeg ruimte om een eigen invulling aan het geheel te geven. In mijn beleving betekent dit dat hij een geweldig schrijverstalent heeft en dat hij het verdient om meer gelezen te worden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Wat de andere bloggers van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur van deze roman vinden? Ontdek het HIER.

Mijn hartelijke dank gaat uiteraard uit naar Nieuw Amsterdam, alwaar deze roman van Thomas Verbogt is uitgegeven.

LET OP: binnenkort verschijnt mijn blogpost alleen nog maar op http://www.theonlymrsjo.nl. Volg mij via die website of via mijn facebookpagina, dan mis je niets 🙂

Mindset

Vertel eens: heb jij Anna Karenina van Tolstoj gelezen? En Naar de vuurtoren van Virginia Woolf? En hoe zit het met Moby Dick van Herman Melville, Het grauwe huis van Charles Dickens en James Joyces Ulysses?  Allemaal, stuk voor stuk, boeken die horen tot de top van de wereldliteratuur. Ik heb de meeste van deze boeken niet gelezen (ook al ligt Naar de vuurtoren sinds afgelopen Boekenweek wel op mij te wachten en herlees ik bijvoorbeeld regelmatig Jane Eyre) en ik heb er totaal geen last van dat ik dergelijke kost (nog) niet op mijn “gelezen-lijst” heb staan. Waar ik wel last van heb, is het gevoel dat Peter Mendelsund mij geeft via zijn boek Wat we zien als we lezen (Atlas Contact). Hij geeft mij namelijk het gevoel dat ik als lezer eigenlijk niet meetel als ik de aan het begin genoemde werken (of boeken van een dezelfde niveau) niet heb gelezen. En daar erger ik mij aan.

Ik had een totaal ander boek verwacht, misschien wat naïef van mijn kant. Ik had gedacht en gehoopt dat dit boek leuk zou zijn om te lezen, met een heleboel herkenning van “o ja, zo ervaar ik het ook”, grappige constateringen en leuk bedachte bruggetjes. Niets van dat al. Het is een pseudo-wetenschappelijke onderbouwing van de eigen mening van Mendelsund. Pseudo, want hij kan er wat mij betreft nog zo veel voorbeelden uit de door hem zo vaak herlezen wereldliteratuur bijhalen, het blijft een heel boek lang het boekstaven van zijn eigen opvattingen. En dat is natuurlijk helemaal niet vreemd voor een auteur, maar dit keer kan en wil ik er simpelweg niet in meegaan.

Bij het horen van de titel Wat we zien als we lezen ging mijn eigen fantasie meteen op volle toeren werken. Mijn associatieve gevoel sprong heen en weer tussen de Suske&Wiske’s uit mijn jeugd, de zeven delen uit de Harry Potter-serie, herinneringen aan uitspraken van mijn vader, filosofische teksten die ik in de loop der tijden heb gelezen en nog zo wat. Geen van deze associaties lijkt op iets wat Mendelsund naar voren brengt.

Misschien ben ik al heel jong door mijn moeder “verpest”. Zij was een meester-voorlezer. Zij was in staat om een Suske & Wiske zó voor te lezen dat ik de plaatjes niet nodig had om het verhaal te begrijpen. Met haar stem, haar intonatie en timbre wist zij voor mij de plaatjes te “tekenen”. En dat ben ik blijven doen: zelf invulling geven aan wat ik lees, soms los van wát ik lees. Zo zijn bijvoorbeeld alle leden van de familie Malfidus stelselmatig in mijn beleving zwartharig, terwijl toch echt steeds in de boeken van J.K. Rowling over Harry Potter wordt benadrukt dat zij allemaal ultiem blond zijn. En ja, ook mij overkomt het regelmatig dat ik een hoofdpersoon “voor mij zie”, terwijl ik op dat moment echt geen letterlijke beschrijving van dat personage kan geven. Maar dat boeit mij ook niet.

Mendelsund eindigt zijn boek met een quote uit het eerder genoemde werk van Virginia Woolf: “het was wazig”. Daarmee geeft hij wat mij betreft de beste samenvatting van zijn eigen boek. Voor mij is het nog steeds volstrekt onduidelijk wat hij nu eigenlijk wil zeggen of bewijzen. Door het irritant veel gebruik van vakjargon en de gebruikte voorbeelden, gaf hij mij dus het gevoel dat je niet meetelt als je je tijd af en toe besteedt aan “simpele boekjes”. En verder irriteerde het mij bovenal dat ik niet de vrijheid van hem kreeg om een andere mening, een andere onderbouwing voor hetzelfde verschijnsel te hebben.

Omwille van deze blogpost (die ik schrijf in het kader van mijn deelname aan de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur) heb ik het boek een tweede keer gelezen. Ik heb daarbij geprobeerd mijn frustratie van de eerste keer te negeren. En natuurlijk verging het mij nu meer zoals Mendelsund zelf beschrijft over het lezen van zijn favoriete boeken: eerste keer er doorheen snellen voor de grote lijn, tweede keer meer aandacht voor details en bijzonderheden (vrije quote). Maar uiteindelijk werd ik niet milder gestemd. Halverwege het boek raakte Mendelsund mij weer kwijt (of ik hem 🙂 ). En wat overheerst is toch het gevoel van arrogantie van iemand die in principe in een ander deelgebied van de uitgeverswereld zijn werkzaamheden heeft (als ontwerper van boekomslagen, en eerlijk is eerlijk, daarin is hij heel bedreven) en daaraan het idee ontleent dat iemand op zijn mening zit te wachten.

Natuurlijk zie ik ook wel dat Mendelsund veel tijd en aandacht aan dit boek heeft besteed. Zeker de vormgeving met bij de tekst passende illustraties en “verbeeldingen” maakt het een bijzonder boek. Door mijn eigen mindset en verwachtingspatroon komt het op dit moment tussen ons niet meer goed. Dat gebeurt mij niet vaak, maar uniek is het niet. Door mijn verwachtingspatroon  over bijvoorbeeld Joe Speedboot van Tommy Wieringa (de Bezige Bij), dat uiteindelijk niet aansloot op de inhoud van die veel geprezen roman, heb ik er op Goodreads slechts 2 (van de 5) sterren aan toegekend. Een ander voorbeeld dat ik nog vers in mijn geheugen heb is de door velen bejubelde roman Dorsvloer vol confetti van Franca Treur (Prometheus). Mijn mindset zorgde ervoor dat ik dolgraag die dorsvloer zou willen schoonvegen om het vervolgens voor altijd de rug toe te keren.

Toch nog even een positief geluid? Het deed mij goed dat Mendelsund de dichter Wordworth aanhaalt. Een gedicht van deze Engelse dichter had ook grote invloed op de hoofdpersoon in De linkshandigen, een roman van Christiaan Weijts (de Arbeiderspers). En die roman las ik precies op het juiste moment met de juiste mindset!

Simpele conclusie dit keer: Wat we zien als we lezen is niet aan mij besteed. Misschien denken mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur hier anders over. Dit kun jij uitvinden via deze LINK.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Dat mijn oordeel over het boek van Mendelsund niet zo positief is, doet niets af aan mijn dank aan de uitgever voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

PS Binnenkort gaat mijn boekenblog verder op http://www.theonlymrsjo.nl. Op dit moment publiceer ik mijn blogposts nog hier én daar, maar dat gaat veranderen. Wil je niets missen? Ik zou het leuk vinden als jij je abonneert op mijn blog. Dat kan via http://www.theonlymrsjo.nl/.

Vergeet-mij-nietje

Extreme bewondering en obsessie, uitmondend in een verregaande afhankelijkheid. Ik kan mij daar zelf weinig bij voorstellen. Natuurlijk zijn er schrijvers, artiesten en musici die ik bewonder om hun prestaties, maar het leidt er zelden toe dat ik echt meer wil weten over de persoon zelf. En ik heb al helemaal niet het idee dat ik voor mijn eigen ontwikkeling en gedrag afhankelijk ben van het gedrag van een ander. Voor Nadine Sprenger, de hoofdpersoon in de roman Ica, ligt dat anders. Zij is zo vol van de schrijfster Ica Metz, dat zij heeft besloten haar volgende boek te laten draaien om het personage Ica.

Om zo veel mogelijk over haar protagonist te leren en zo veel mogelijk materiaal te verzamelen voor de roman, ontwikkelt Nadine een plan om Ica in haar nabijheid te laten verblijven. Uiteindelijk resulteert dit in een verblijf voor (in principe) onbepaalde tijd in het vakantiehuisje van de familie van Nadine in een Frans dorpje in de Morvan. De periode is niet alleen onbepaald doordat er niet is afgesproken voor hoeveel weken zij daar zullen verblijven, maar ook doordat Ica en Nadine alle klokken, mobiele telefoons en andere apparatuur met tijdsaanduiding uit hun samenleven daar verbannen.

Uit alles blijkt natuurlijk dat Ica is gebaseerd op de schrijfster Connie Palmen. Schrijfster Eva Posthuma de Boer heeft dat ook nooit onder stoelen of banken willen steken. Zij wilde een roman schrijven over Connie en heeft haar daarom geruime tijd “bestudeerd”. Dit vinden we in de roman dus terug in de hoedanigheid van Nadine, die over de gevierde schrijfster Ica Metz wil schrijven. Een aantal voorvallen in de roman zijn rechtstreeks te herleiden naar gebeurtenissen in het leven van Eva en Connie. Deze wetenschap geeft een voortdurende, licht kietelende, spanning tussen fictie en feit. Wat is daadwerkelijk gebeurd en waar heeft de schrijfster haar talent aangewend voor een flinke portie fictie? En in hoeverre is die scheidingslijn eigenlijk aan te brengen. Eva laat het personage Ica in de roman licht spottend de vraag stellen: “is dit het werkelijke leven?” (vrije quote).

Ik moet trouwens bekennen dat ik nog nooit een roman van Connie Palmen heb gelezen. Er staat wel het een en ander van haar hand in mijn boekenkast, maar het is er nog niet van gekomen om het te lezen. Het is wel apart om te constateren dat ik nu meer óver dan ván Palmen heb gelezen. Zij komt namelijk ook voor in een boek dat ik zo’n 2 jaar geleden heb gelezen: Een blik jodenkoeken (Uitgeverij Prometheus). Dit boek is geschreven door Jessica Meijer, de dochter van Ischa Meijer. Ischa Meijer en Connie Palmen hebben tot aan het overlijden van Ischa een relatie gehad en Jessica verbleef vanaf een bepaalde leeftijd regelmatig bij hen. Een blik jodenkoeken is het persoonlijke verslag van Jessica, over het overlijden van haar vader, de relatie met haar moeder, de invloed van de verbroken verhouding tussen haar ouders, haar moeizame relatie met eten en met zichzelf. Het grote verdriet dat Connie heeft ervaren door het wegvallen van Ischa maakte dat zij misschien niet op de meest optimale manier naar Jessica heeft gereageerd. Haar gedrag heeft grote invloed op het zelfbeeld van Jessica en het duurt heel lang voordat Connie en zij hierover op een neutrale, uitgebalanceerde manier kunnen communiceren.

Het is simpelweg niet voorspelbaar hoe iemand onder extreme omstandigheden reageert en handelt. Dat blijkt ook wel als Nadine onder extreme druk staat tijdens haar verblijf met Ica in het Franse huisje. Ik vond het bijzonder beklemmend om te lezen hoe Nadine haar plan opstelt, hoe zij te werk gaat en hoe extreem afhankelijk zij is van Ica. Ica heeft al enige tijd niets geschreven en dat voert de spanning op. Nadine blokkeert zelf in haar schrijven zolang er geen nieuwe impuls van Ica komt. Daarom heeft zij een dubbel belang bij de heilzame invloed van het buitenleven in Frankrijk.

In de proloog wordt al de vraag gesteld of iemand met een alfabetisch gesorteerde boekenkast in staat zou zijn tot moord. Of het ook tot moord komt, dat ga ik hier echt niet vertellen 🙂 Wat ik hier nog wel wil vertellen, is de grappige opbouw van het boek. Het volgt de lijnen van een klassieke tragedie volgens de opvatting van Aristoteles. Het geheel is opgebouwd uit een aantal bedrijven en tussendoor komt er een koor opdraven om de verbinding tussen de bedrijven te duiden. Dit gaf iets extra’s aan het geheel.

Nadine vertelt aan Ica dat zij geen geheugen heeft voor planten- en bloemennamen, behalve voor het vergeet-mij-nietje. Tekenend voor de sfeer (zowel gespannen als zo nu en dan bijna hilarisch ontspannend) en de stijl is dan de terloopse opmerking van Ica dat Nadine dus blijkbaar dat plantje gehoorzaamt. Of deze roman zelf een vergeet-mij-nietje gaat worden? Daar ben ik nog niet helemaal van overtuigd. Het is nu, door de herkenbaarheid van Palmen en enige andere opgevoerde bekende personages, aantrekkelijk om te lezen, maar ik heb geen idee hoe dat voor bijvoorbeeld een volgende generatie lezers zal zijn. Eva Posthuma de Boer heeft een soepele en toch doordachte schrijfstijl. Daardoor was Ica in ieder geval een prettige leeservaring en dat is ook zeker wat waard.

Overigens mocht ik Ica lezen in het kader van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Mijn dank gaat uit naar Ambo Anthos voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Wil je weten wat mijn medebloggers over de roman Ica schrijven? Klik dan HIER.

Moderne fabels

Ik heb het druk, erg druk. Of ik maak mij druk, te druk. Hoe dan ook, de laatste tijd heb ik bar weinig gelezen en navenant nog minder geblogd. Het lezen komt er simpelweg niet van. Er ligt een stapeltje recensieboeken naar mij te loeren, stuk voor stuk interessante boeken, maar op de een of andere manier komen ze niet van die stapel af. En mijn beproefde methode om het lezen weer op gang te krijgen, namelijk met een spannende thriller of een echte feelgoodroman, wil dit keer ook niet helpen. Want er is maar weinig tijd en die wil ik zo goed mogelijk besteden, dus ligt “een tussendoortje” niet voor de hand. Al dat wikken en wegen leidt er uiteindelijk toe dat ik nauwelijks iets (uit)lees.

En juist op het moment dat ik dacht: “laat alles ook maar, het wil niet en het lukt niet en ik ga mijzelf niet dwingen, want lezen moet het synoniem blijven van plezier”, juist op dat moment sloeg ik de verhalenbundel Mens vs. Natuur open. Een bundel van twaalf bizarre verhalen van de hand van Diane Cook, mooi vormgegeven in een uitgave van Meridiaan Uitgevers.

Een waarschuwing is hier wel op zijn plaats: het is in ieder geval onmogelijk om maar één verhaal te lezen. Als je eenmaal de smaak van haar schrijfstijl te pakken hebt (en dat duurt echt niet lang!), kun je niet anders dan de hele bundel willen lezen. Zowel qua schrijfstijl als qua inhoud is dit één van de meest indrukwekkende publicaties die ik de laatste tijd gelezen heb. En bij elk nieuw verhaal stonk ik er weer in: het verhaal begint redelijk “normaal”, voortkabbelend, het zou kunnen gaan om je buurman of een collega. En dan opeens, in no-time, zit je in een bizarre, onwerkelijke, beangstigende situatie en ontsnappen is geen optie. Het is niet eng in de zin van horror of sommige fantasy, het enge zit er in dat je voortdurend het gevoel hebt dat dit morgen zomaar in het echt kan gebeuren.

Het zijn twaalf absurde en bizarre verhalen. In elk verhaal is er sprake van strijd, mens tegen natuur maar zeker ook mens tegen mens en mens tegen zichzelf. En ik merkte bij mijzelf dat ik voortdurend werd heen en weer geslingerd tussen empathie en antipathie jegens de hoofdpersoon in elk afzonderlijk verhaal. Want hoe oordeel je over een persoon die zich in zijn eigen huis verstopt in een periode dat de wereld overstroomt. Hij heeft genoeg te eten en te drinken en zorgt er angstvallig voor dat niemand uit het overvolle buurhuis bij hem terecht komt. Eigen belang gaat voor groepsbelang. Maar als dan blijkt dat de groep juist doordat het een groep is, veel sterker blijkt in overleven, wat dan? Hoe moet de eenling dan handelen?

En wat doe je als er een vreemd, alles vermorzelend monster in jouw kantoorpand rondwaart? Ga jij je collega’s helpen om te vluchten of maak jij jezelf als eerste uit de voeten? En als jij als tienjarige jongen overbodig blijkt te zijn? Stap jij dan zonder morren in de Stortkoker? En ga zo maar door. De thema’s liegen er niet om.

Maar bovenal maakt deze bundel indruk door het schrijverstalent van Diane Cook. Een soepel lezende schrijfstijl met mooie beeldspraak en prachtig geconstrueerde zinnen. Een genot om te lezen, ondanks de steeds vreemder en extremer wordende en agressievere verhalen. Ik moest wel af en toe even naar adem happen en het adrenalineniveau laten dalen. Zo bijzonder en bij elk verhaal had ik zoiets: dit moet ik nog eens lezen. Er is het voortdurende gevoel dat er nog veel meer uit de verhalen te halen is. Die extra dimensie vind ik uitermate aantrekkelijk.

Ik mocht deze bundel lezen als “toetje” op het afgelopen lees- en blogseizoen van de leesclub Een perfecte dag voor literatuur. Hartelijk dank voor de uitgever voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar, maar ook grote dank voor het uitgeven. Het is ook typisch een bundel om weer eens nadrukkelijk stil te staan bij de rol en de invloed van een vertaler. Volgens mij kan een vertaler echt het verschil tussen “wel aardig” en “subliem” maken. Ik vind dat Kees Mollema er zeker voor gezorgd heeft dat ik een optimale leeservaring had. Dus vertaler, chapeau!

Over elk verhaal is het een en ander te vertellen, maar natuurlijk is mijn advies dat jij zelf deze bundel moet lezen :). Bij het eerste verhaal (over een vrouw die weduwe is geworden, al haar bezittingen heeft moeten inleveren en nu in een tehuis moet wachten op een nieuwe partner) moest ik terugdenken aan de roman Het verhaal van de dienstmaagd van Margaret Atwood (Prometheus). Deze roman is van een al wat oudere datum, maar de inhoud is nog springlevend. In een totalitair regime leven mannen en vrouwen volgens strakke regels en duidelijke, afgebakende groepen. Elke groep heeft een eigen opdracht en het hele leven staat in het teken van die opdracht. Beklemmend, absurd en realistisch tegelijk. Knap geschreven.

Door dit soort boeken en verhalenbundels weet ik weer waarom ik zo van lezen hou. Gelukkig heb ik binnenkort vakantie. Eens even flink bijslapen en ontspannen, dan komt het vast allemaal weer in orde. En dat is meer dan de hoofdpersonen van Diane Cook en Margaret Atwood kunnen zeggen.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

“Je gaat toch wel lief over me schrijven?”

Het is alweer ruim een jaar geleden dat ik naar het Boekenbloggersevent van Uitgeverij Meulenhoff ben geweest. Eén van de onderdelen op die dag was een workshop “recensie schrijven”, gegeven door Marieke Groen. Zij schudde de groep wakker met de opmerking dat “elke blogger schrijft om gelezen te worden”. Het vaak naar voren geschoven argument dat je het vooral voor jezelf doet, verwees zij onverbiddelijk naar de prullenbak. Vrije quote: “als je alleen voor jezelf schrijft, hou het dan bij een dagboek en leg dat ver weg in een la”.

Ik moest hier de afgelopen tijd regelmatig aan terugdenken. Want wij, de boekenbloggers van Een perfecte dag voor literatuur, zouden vandaag een bepaalde uitgave bespreken. Inderdaad zouden, want de auteur heeft aan Cathelijne, onze organisator, gevraagd door onze club geen aandacht te laten besteden aan de publicatie. Onbegrijpelijk, toch, als je auteur bent?! Dat was mijn eerste reactie. Mijn tweede reactie is (uiteraard)  iets genuanceerder: waarom ziet deze auteur zo op tegen een publiciteitsbommetje via Een perfecte dag voor literatuur? Nog iets algemener gesteld: welk imago hebben boekenbloggers en dan met name bloggers die in groepsverband of in een blogtour over een bepaald boek, verhalenbundel, gedichten of anderszins schrijven?

Ik lees graag en ik blog graag over wat boeken met mij doen. Een perfecte dag voor literatuur is een geweldige stimulans om allerlei romans van een kwalitatief hoog niveau te lezen.Voor mijzelf heb ik ontdekt dat over een leeservaring schrijven een extra dimensie aan het geheel toevoegt. Het valt zeker niet altijd mee om een mening te verwoorden, een mening die ook enige dagen/weken/maanden later nog stand houdt. Dat alles maakt dat ik mijn boekenblog, hoewel een hobby, serieus aanpak en mij inspan om een zo eerlijk en reëel mogelijke blogpost te schrijven. Daarbij is mijn eigen persoonlijkheid natuurlijk een niet te verwaarlozen ingrediënt 🙂 : ik houd van afwisseling, van associëren, van nadenken.

Genoeg over mij. Hoe zit het nu met boekenbloggers in het algemeen? Zijn er te veel promotionele acties en blogtours waarbij “de gewone lezer” wordt ingeschakeld? Klinkt dit inmiddels dermate commercieel dat “het lijdend voorwerp” er niet meer in gelooft dat aan dergelijke acties vaak serieuze bloggers mee doen? Is het verklaarbaar dat een schrijver of dichter “bang” is voor een mogelijk niet-gefundeerde mening van “zo maar wat lezers”?

Vanwege de door mij zo gewenste afwisseling doe ik regelmatig met acties mee. Ik heb bijvoorbeeld meegedaan met een blogtour rondom de roman De barmhartigen van Koen van Wichelen, de blogpost Sores voor Sores was daarvan het gevolg. En De hoogte van de letters was naar aanleiding van de blogtour over een roman van Joachim Meyerhoff met de krankzinnige titel Wanneer wordt het eindelijk weer zoals het nooit is geweest. En ik doe ook regelmatig mee met het initiatief (op twitter) Leestweeps en daar wil ik ook nog wel eens een blogpost over schrijven, bijvoorbeeld Wat zou je doen, geïnspireerd door Mijn vader was een NSB’er van Elmer den Braber.

En zelfs als ik dan van mening ben dat een boek als literaire prestatie (wat dat dan ook precies mag zijn) niet tot de top hoort, blijkt vaak dat in dat geval het thema toch voldoende prikkelt om een blogpost te willen schrijven. Mijn oma riep vroeger te pas en te onpas: “stilstand is achteruitgang” en dat geldt ook voor lezen. Door te lezen verruim je je eigen wereld en al lezend meander je langs steeds meer boeken, boeken die voor de eigen ontwikkeling zo belangrijk kunnen zijn.

Misschien gooi ik de knuppel dan nu maar eens in het hoenderhok en roep ik uitgeverijen op om in contact met hun auteurs meer aandacht te besteden aan de boekenbloggerswereld. Natuurlijk zijn er puur commerciële acties, maar vele activiteiten zijn er simpelweg op gericht om een mooi, nieuw product de kans te geven om een plek in ons collectief leesgeheugen te verwerven. Niet omdat het politiek correct is om een bepaald boek op tafel te hebben liggen, maar juist om zo de gelegenheid te bieden aan lezers om kennis te maken met de persoonlijke manier waarop die auteur de wereld om zich heen weet te vangen in woorden.

Er zijn heel veel gepassioneerde boekenbloggers. Misschien ligt de voorkeur van de ene blogger meer bij een spannende roman met een duidelijke verhaallijn en die van een andere blogger weer meer bij stilistische hoogstandjes, mooie sfeerimpressies en dergelijke. De een zal meer aandacht hebben voor korte verhalen, de ander heeft meer ervaring en interesse in gedichten van Nederlandse bodem. De rode draad is dat wij ons allemaal inspannen om onze lezers een goed beeld te geven van wat wij gelezen hebben. Daarmee kunnen onze lezers ook weer de lezers van de auteur worden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Uit het bovenstaande blijkt dat ik GRAAG wil dat publicaties van mijn hand worden gelezen. Dus ik vind het leuk als jij mij volgt op wordpress, bloglovin’, twitter, goodreads, hebban en/of facebook.

Wat mijn medebloggers vandaag schrijven, lees je hier.

Pepe’s biecht

Ik ben opgegroeid in een zogenaamde “nette wijk” in Amsterdam(-Zuid). Wij woonden in een portiekwoning en in het portiek naast ons, op de hoek, woonde op de benedenverdieping een gezin, bestaande uit een vader, een moeder en een zoon. Wij noemden dit gezin “de Portugezen”, omdat Portugal het land van origine voor deze personen was (en zij in die tijd de enige buitenlanders in onze wijk waren). De ouders waren altijd erg aardig tegen mij en ik zwaaide in het voorbijlopen naar of van de lagere school ook uitbundig naar hen. Maar ik weet helemaal niets van hun achtergrond. Ik heb geen idee waarom zij in Nederland woonden in plaats van in Portugal. Meneer werkte bij de Hoogovens, sprak nauwelijks Nederlands, maar dat was ook niet nodig omdat hij daar in een ploegendienst zat met allemaal Portugezen en Spanjaarden. Als kind heb ik er nooit bij stilgestaan waarom al die mensen hier woonden en werkten.

In de roman En nooit was iets gelogen van Ellen Heijmerikx (in een prachtige uitvoering uitgegeven bij Nieuw Amsterdam) maken we kennis met Juanita en Pepe. Een Spaans echtpaar dat al jaren in Nederland woont en hier zijn weg heeft gevonden. Ook voor hen geldt dat hun buren en kennissen misschien geen idee hebben van hun verleden en achtergrond. Bij Juanita en Pepe zelf gaat dat echter nog een stap verder: zij weten ook lang niet alles van elkaars verleden. De roman begint aan het stervensbed van Pepe. In de laatste vier dagen van zijn leven heeft hij de niet te stuiten drang om aan Juanita zijn levensverhaal, met name ook van de periode van zijn kinderjaren en jeugd, te vertellen.

En terwijl Pepe in één laatste grote krachtsinspanning Juanita confronteert met wat hij heeft meegemaakt, maakt dat bij haar ook allerlei herinneringen los. Herinneringen die ver opgeborgen waren en waarvan zij het eigenlijk wel best had gevonden als de herinneringen vergeten zouden blijven. Want van beide personen is hun verleden niet echt comfortabel te noemen. Het geeft ons een beeld van het leven in Spanje onder generalísimo Franco, met alle onderhuidse spanningen en het onderlinge verraad dat voortdurend op de loer lag, maar ook van het alledaagse leven in armoede, zonder sociaal-financieel vangnet. En door dat laatste kon het maar zo gebeuren dat een moeder één van haar kinderen achterlaat in een klooster, zonder op dat moment te kunnen (en willen) geloven dat er in zo’n klooster wantoestanden kunnen plaatsvinden. Kinderen zijn eigenlijk voornamelijk lastig, ze kosten geld voor eten en kleding en geld is iets wat nu juist niet voor handen is. Wat er wel voorhanden is, is een bonte verzameling van mensen (buiten en binnen de familie) die de kleine Pepe bedreigen, mishandelen, opvangen, beschermen en alles wat daar tussen ligt. Pepe zelf is er overigens gedurende een deel van zijn jeugd van overtuigd dat hij in opdracht van de heilige Santiago alle ontberingen zonder klagen moet doorstaan. In een latere fase van zijn leven blijft er weinig van zijn geloof over.

Juanita heeft op haar eigen wijze een bewogen leven. Als dochter van een kunstenaarsechtpaar wordt zij al op jonge leeftijd klaargestoomd om haar bijdrage in het “rondreizend circus” te leveren. Dat het gezelschap voortdurend van de ene plek naar de andere trekt, heeft alles te maken met de omstandigheden in Spanje op dat moment. En door alles waar de jonge Juanita mee in aanraking komt, ontwikkelt zij een eigen overlevingstechniek en maakt zij gebruik van haar fantasie en ultieme wens dat alles goed blijft gaan.

Pepe gaat deel uitmaken van het artistieke theatergezelschap van de ouders van Juanita. Vanaf hun ontmoeting zou je denken dat hun verhaallijnen gelijk oplopen, maar dat is zeker niet altijd het geval. Ook dat blijkt uit zijn verhalen en haar herinneringen. En zeg eens eerlijk: weet jouw partner “alles” van jou? En hoe betrouwbaar vind jij de informatie die jij van jouw partner of andere vrienden en kennissen krijgt over hun levensgeschiedenis? En misschien nog meer confronterend: hoeveel durf jij zelf nog onder ogen te zien van wat je allemaal hebt meegemaakt?

Ellen Heijmerikx heeft een prachtige manier gevonden om de verhalen van Juanita en Pepe vorm te geven. Gedurende het boek volgen we Juanita: steeds komt er een herinnering aan de verhalen van Pepe in het ziekenhuisbed. Deze verhalen worden vanuit het perspectief van Pepe uitgewerkt, maar in afwisselende hoofdstukken lopen daar de herinneringen van Juanita over haar eigen leven (vóór, met en nu na Pepe) dwars doorheen. We zien hoe Juanita omgaat met het overlijden van haar man, met haar verdriet en met haar besluit om Pepe “naar huis” te brengen. Ik zag haar als een wat oudere Spaanse vrouw al helemaal voor mij, terwijl ze wat in en om het huis rondlummelt en op haar totaal eigen wijze invulling geeft aan het afscheid nemen van Pepe en alles wat met hem samenhoort. Zonder dat “wij”, als Nederlandse maatschappij, ook maar enige notie hebben van wat er in haar borrelt en bruist, van wat zij en al die andere Spaanse medelanders met zich meedragen aan herinneringen en levenservaringen. Die onbekendheid, die eenzaamheid ontroerde mij enorm.

Bij Juanita moest ik terugdenken aan Etta. Etta, die op hele hoge leeftijd opeens bedenkt en besluit dat zij één keer in haar leven de zee wil zien. En daarom begint aan een hele lange wandeltocht. Precies, de Etta uit Etta & Otto & Russell & James van de Canadese schrijfster Emma Hooper (uitgegeven bij Podium). En eigenlijk moest ik niet alleen aan háár denken, maar aan alle personen die in die roman een belangrijke positie innemen. Mensen op leeftijd en beladen met een bijzonder verleden. Mensen die het verdienen om op hun eigen manier al die ervaringen een plek te geven. En als het verhaal dat zij daarover vertellen, feitelijk niet helemaal correct is? Als zij dan dromen, draaien, vervormen? Het zijn geen leugens. Zeker niet. Het zijn methodes om te kunnen dealen met het leven als zodanig. En nooit was iets gelogen.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

En nooit was iets gelogen heb ik gelezen in het kader van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Mijn grote dank gaat uit naar de schrijfster voor het schrijven van deze roman en naar de uitgever voor het mij beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Benieuwd naar de mening van mijn medebloggers? Klik HIER.