Flarden jeugdherinneringen

Het schoolplein van mijn lagere school bestond uit de beslotenheid van een Amsterdamse stadstuin. Volledig betegeld en omheind met een hoge stenen muur. Op de speelplaats was in de hoek een zandbak. Het meest aantrekkelijke van die zandbak vond ik de rand: een smalle stenen rand waarop het heerlijk balanceren was. Ik voelde mij diep in mijn eigen fantasie een heuse koorddanseres, want tja, juf kon wel zeggen dat het een harde, vaste rand was (dus pas op – niet vallen – doet pijn – en alle goedbedoelde adviezen die je als kind toch niet hoort), voor mij stond die rand symbool voor allerlei avonturen. We hebben het hier overigens over de jaren zeventig van de vorige eeuw, voor het geval het op jou allemaal nogal ouderwets en spartaans overkomt. Halverwege mijn lagere schooltijd kwam er een moderne zandbak, van kunststof en met deksels om het zand elke middag af te dekken. Spelen met zand deed ik liever tijdens mijn vakanties op Schiermonnikoog, balanceren op de plastic rand was er niet bij, dus mij is die nieuwe bak de rest van mijn lagere schoolcarrière een doorn in het oog gebleven 🙂

Aan deze periode en de zandbak moest ik vaak denken tijdens het lezen van Moederziel van Krijn Peter Hesselink (Uitgeverij Podium). In deze roman is de hoofdpersoon Jonathan. Aan het begin van het boek is Jonathan onderweg naar een apotheek om een morning afterpil voor zijn vriendin te regelen. Als snel blijkt dat dit een eenmansactie van hem is, op een niet helemaal logisch tijdstip en wat zijn eigen voorkomen betreft, ook niet in een meest dagelijkse outfit. En of dat allemaal nog niet genoeg is om over na te denken, komt hij daar op straat zomaar zijn moeder tegen. Zijn moeder is jaren geleden plotsklaps uit zijn leven verdwenen, dus het is voor hem heel enerverend om haar daar te zien en met haar in contact te komen.

Voor de goede orde: het is bijna niet mogelijk om een leeservaring over dit boek te schrijven zonder iets van de sluier over Jonathan en zijn moeder op te lichten. Dus als je echt niet wilt weten wat Jonathan meemaakt, dan is het verstandig om nu deze blogpost niet verder te lezen. Maar eerlijk gezegd, ook als je het boek zelf leest (en dat moet je echt gaan doen) zul je merken dat ergens halverwege iets begint te knagen. Dus zo verrassend is het niet dat uiteindelijk blijkt dat de oudere mevrouw waarmee Jonathan een gesprek begint, met wie hij koffie drinkt en die hij meeneemt naar het vakantiehuisje waar zijn vriendin én zijn vader verblijven, niet zijn moeder is. Dat kán zij ook niet zijn, maar daar komt Jonathan pas achter als zijn vader, na al die jaren, hem eindelijk vertelt wat er met zijn moeder is gebeurd.

Hesselink gebruikt de techniek waarbij hij voortdurend heen en weer springt van de jonge Jonathan (lagere schooltijd) naar de huidige Jonathan, een jong volwassene die zijn best doet om zijn leven een zinvolle invulling te geven en moet zien om te gaan met alle ups-and-downs die daarbij horen. Vooral de jonge Jonathan zag ik voor mij. Zijn levendige fantasie maakt dat hij zich helemaal gek kan maken, maar eveneens dat hij in staat is om ongemakkelijke situaties te overleven. Ik vond het werkelijk prachtig hoe de schrijver dit heeft weten neer te zetten. De manier waarop Jonathan met zijn nieuwe buurmeisje Fleur omgaat, hoe zij samen redeneren over wat zij meemaken, horen en zien, dat alles maakte dat ik mijzelf weer zag staan op die smalle stenen rand van de zandbak, wiebelend evenwicht houdend en met dromerige ogen een totaal eigen wereld inkijkend. Dat gaf tijdens het lezen een zacht, licht emotioneel en weemoedig gevoel, waarbij ik niet kan ontkennen dat ik dan ook af en toe terugdacht aan mijn eigen inmiddels meer dan 30 jaar geleden overleden moeder. Wat is het toch heerlijk als een schrijver met slechts woorden zoveel beelden en gevoel kan oproepen!

De jong volwassen Jonathan wordt door zijn ontmoeting met zijn “moeder”, zijn onvermogen om met zijn vader te communiceren en de potentiële dreiging dat zijn relatie met Mariëlle op de klippen loopt, gedwongen om over zichzelf en zijn situatie na te denken. Het slot van het boek geeft voldoende aanknopingspunten om voor alle betrokkenen te wensen dat hun levens een positieve wending nemen.

Het thema dat traumatische ervaringen op jeugdige leeftijd een enorme impact kunnen hebben op het latere leven, komt ook duidelijk naar voren in de (jeugd)roman De jongen die demonen zag van Carolyn Jess-Cooke (Uitgeverij Orlando). In deze roman wordt het jongetje Alex zwaar beïnvloed door de aanwezigheid van demonen. Maar dit is geen fantasyroman! Ook bij Alex blijkt dat door een ingrijpende gebeurtenis rondom zijn vader en het ontbreken van duidelijkheid hierover door andere personen rondom Alex, hij een eigen versie maakt van wat er is gebeurd. En bij Alex resulteerde dit er in dat hij een plaatje in zijn hoofd had, dat zich op ongewenste momenten naar voren drong.

Dit geldt ook voor Jonathan. Als jongetje heeft hij meegekregen hoe “lastig” zijn ouders kunnen zijn, tegen hem en tegen elkaar. Zeker zijn moeder heeft haar eigenaardigheden en daardoor lopen de spanningen bij hem thuis steeds verder op. Hoeveel hij daadwerkelijk heeft meegekregen van de fase vlak voor het verdwijnen van zijn moeder, wordt niet volledig uitgewerkt. Net zo min of er herinneringen zijn aan de periode direct na haar “verdwijning”. Juist door dit niet helemaal te beschrijven en te ontleden, laat de schrijver zijn lezers in hun waarde. Wij hebben die informatie namelijk totaal niet nodig om te begrijpen hoe Jonathan zich moet voelen. Het is maar een klein boekje qua omvang, maar oh wat wil ik het bij deze graag aan een ieder aanraden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Ik werd in de gelegenheid gesteld om dit boek te lezen doordat Uitgeverij Podium mij een leesexemplaar heeft toegezonden, waarvoor zeker heel veel dank. Wil je weten wat mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur over Moederziel schrijven? Volg deze LINK.

Let op: Binnenkort verschijnen mijn blogposts alleen nog maar via http://www.theonlymrsjo.nl

Het uur van het gevoel

Als kind kon ik uren zoet zijn met zelfverzonnen schrijfspelletjes. Ik gaf mijzelf dan allerlei opdrachtjes, zoals het in spiegelbeeld schrijven van woorden en zinnen of ondersteboven of met mijn “andere” hand. Mijn dominante hand is absoluut de rechter, maar ik kon mij vrij goed redden met mijn linkerhand. Na flink oefenen kon ik uiteindelijk met mijn linkerhand leesbaar schrijven in onderste-boven spiegelbeeld. Ik vermoed dat het mij thans weer heel veel moeite zou kosten om dit resultaat te evenaren :).

Aan deze uitdagingen moest ik meteen terugdenken toen mij de gelegenheid werd geboden om de roman De linkshandigen van Christiaan Weijts (de Arbeiderspers) te lezen. De roman liet even op zich wachten (wat mij en de overige leden van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur de kans gaf om een greep te doen in ons eigen Prioriteitenkabinet). Deze roman is dat wachten meer dan waard.

De hamvraag is dan natuurlijk waaróm ik deze roman zo ongelofelijk de moeite waard vind. En die vraag is absoluut niet makkelijk te beantwoorden. Misschien heb ik helemaal geen antwoord, of is mijn antwoord elke keer anders. Er zijn nu eenmaal van die boeken die precies op het juiste moment onder de juiste omstandigheden worden gelezen.

In minder dan 200 pagina’s sleurt de schrijver ons in eerste instantie mee over de snelweg. De werkelijke snelweg aangezien hoofdpersoon Simon na spontaan ontslag te hebben genomen (gekregen?) als cartoonist, in zijn auto stapt en wegscheurt. Hij pikt onderweg nog even een liftend meisje op, met een grote cellokoffer op haar rug. En ook de denkbeeldige snelweg, waar in hoog tempo een aantal levenservaringen van Simon en ook van de liftster (Katharina) voorbij komt. In dit gedeelte van het boek werd ik vooral getroffen door de manier waarop Weijts de sfeer en omstandigheden weet te typeren. Er heerst een soort studentikoze, licht absurdistische sfeer, waarbij ik overigens door de schrijfstijl geen enkel moment vreesde dat er een doldwaas, kolderiek avontuur zou volgen. “Spitsvondig” was het woord dat mij hier te binnen schoot.

Na drie dagen en een aantal avonturen en uitwisselingen verder, komen Simon en Katharina-met-de-cello aan bij het Franse landgoed waar de moeder van Katharina verblijft. Het verhaal komt dan “tot rust”, in die zin dat dan langzaam maar zeker voor Simon een aantal puzzelstukjes op zijn plaats gaan vallen. Het verhaal wordt dan in mijn beleving heel klein, heel geconcentreerd. De grote boze buitenwereld wordt als het ware teruggebracht naar de individuele wereld en dan eigenlijk ook nog de innerlijke wereld. Waar precies deze omslag plaatsvindt, kan ik, zonder terugbladeren, niet goed vaststellen. Door de opbouw van deze roman voelt het als een heel natuurlijke, logische ontwikkeling.

Nu wil het toevallig zo zijn dat de cello één van mijn favoriete instrumenten is. Wil jij mij in een (positieve) melancholische stemming krijgen, waarbij de tranen om het minste of geringste over de wangen gaan rollen, dan is het recept eenvoudig: laat mij luisteren naar cellomuziek. Ik kon mij daardoor heel levendig voorstellen hoe Simon het heeft ervaren om Katharina via de cello met haar moeder te horen “praten”. Voor beide vrouwen heeft deze cello een heel bijzondere betekenis, hetgeen in het boek steeds duidelijker wordt.

Simon zelf worstelt met zijn linkshandigheid. Of zijn rechtshandigheid. Of zijn tweehandigheid? Gezien de titel van het boek moet de linkshandigheid natuurlijk wel een belangrijke rol spelen, maar voor mij was dat van ondergeschikt belang. Ik geloof niet zo in de vermeende krachten of talenten die de linkshandigen of juist de rechtshandigen hebben. Wat mij wel interesseerde was de persoonlijke ontwikkeling en omwenteling van Simon, zijn besef over hoe hij is geworden wie hij is en wat er voor hem nodig is om in zijn eigen leven weer verder te kunnen. Zijn verleden is nauw verweven met het leven van zijn zus, Emma.

De titel van deze blogpost is ontleend aan het gedicht “To my sister” van de Engelse dichter William Wordworth. Dit gedicht is door Weijts op een prachtige manier verweven met de persoonlijke evolutie van Simon. Achterin het boek staat het volledige gedicht opgenomen. “Het uur van het gevoel” dekt in mijn beleving goed de lading: in slechts een paar dagen tijd wordt het leven van Simon onderste boven gegooid en moet hij een nieuwe invulling aan en voor zichzelf geven.

Het is alsof ik Simon, Katharina maar ook Emma al jaren ken. Ik was oprecht verdrietig om te lezen hoe het leven van Emma is verlopen. Zij had niet bepaald al het geluk van de wereld aan haar zijde. Hoe anders kan een leven lopen, bijvoorbeeld van de Emma uit het heerlijke, positieve boek Emma’s Geluk van Claudia Schreiber (Orlanda Uitgevers) In deze roman lacht het leven Emma in eerste instantie ook niet toe. Door een wonderlijke familie en bijzondere woon- en leefomstandigheden heeft zij weinig vertrouwen in de toekomst. Maar door het spreekwoordelijke geluk bij een ongeluk begint de zon weer wat te schijnen, hoewel het slot echt even slikken was. Een heerlijk boek voor “tussendoor”. Niet elk boek kan en hoeft van het kaliber van De linkshandigen te zijn.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

En hier weer de link om te lezen wat mijn medebloggers van deze roman vinden.

Uiteraard komt Cathelijne van Een perfecte dag voor literatuur de eer toe voor het mogelijk maken van deze leeservaring, die overigens zonder de welwillende medewerking van De Arbeiderspers niet tot stand had kunnen komen. Daarom hartelijk dank!

Parels en veren

Laat ik voor de verandering meteen beginnen met mijn mening:

“Er zijn boeken waarbij het actieve verhaal in dat boek eigenlijk helemaal niet belangrijk is. De ware essentie zit dan namelijk in soms enkele zinnen, het prachtige taalgebruik of bijzondere sfeerbeschrijvingen. De rest van de roman is bijzaak en op zijn hoogst context.”

Ben je het niet met mij eens? Dan vermoed ik dat je Hoger dan de zee van Francesca Melandri en Alles waar ik spijt van heb van Philippe Claudel nog niet gelezen hebt.

Oppervlakkig gezien gaat het in Hoger dan de zee om een vrouw die haar man bezoekt in de gevangenis en een man (Paolo) die in dezelfde gevangenis zijn zoon bezoekt. Deze gevangenis ligt op een eiland, want “als je iemand echt gescheiden van de rest van de wereld wilt houden, is er geen muur hoger dan de zee.” (p 27). De reis naar het eiland wordt beschreven, er komt een storm (mistral), dus moeten zij de nacht op het eiland blijven, daarna vertrekken ze weer en wordt er kort aangegeven wat er in de volgende jaren gebeurt. Zo, klaar. Maar deze opsomming doet geen enkel recht aan de waarde van deze roman. De personages worden op een heel integere manier neergezet, waardoor je hen meteen in je hart sluit. Hun geschiedenis, hun letterlijke en figuurlijke weg naar het Eiland, is door de schrijfster heel rustig, semi-afstandelijk en daardoor juist indrukwekkend, beschreven. Ook voor de gevangenisbewaarder is een belangrijke plaats ingeruimd. De manier waarop dat wordt belicht, is prachtig.

Luisa, de vrouwelijke hoofdpersoon, vertelt aan Paolo over hoe haar kinderen konden strijden om de laatste veer van hun pauw. Deze laatste veer zou geluk brengen. Uiteindelijk geven de kinderen hun gevecht op en geven ze gezamenlijk steeds weer die laatste veer aan hun moeder. En ja, Luisa vindt dat zij geluk heeft in haar leven. Een opvatting om in gedachten wat langer bij stil te staan. Overigens vind ik dat Luisa wel iets weg heeft van Jocelyne uit De lijst van al mijn wensen (geschreven door Gregoire Delacourt, uitgegeven bij Orlando): een zekere gelatenheid, maar uiteindelijk een sterke persoonlijkheid.

Alles waar ik spijt van heb gaat over een jonge man die  teruggaat naar de plek waar hij is opgegroeid. Hij moet daar naar toe in verband met het overlijden van zijn moeder. Met haar heeft hij al heel lang geen enkel contact gehad. Door zijn aanwezigheid in die oude en toch ook vertrouwde omgeving komen allerlei voorvallen uit (met name) zijn jeugd weer in zijn herinnering en moet hij een manier vinden om daar mee om te gaan en het een plek te geven. Geen gemakkelijk thema, maar door de schrijfstijl van Claudel een intrigerende roman. Een bijzonder beeld vind ik het verhaal van Jos, de hotelier, over hoe schelpdieren onder water omgaan met verwondingen. Waar mensen spijt kunnen hebben, maakt een schelpdier prachtige parels om de wond heen, om die te helen en te verzachten. Ware schatten met in zich een herinnering aan een wond, aan pijn.

Mijn stelling is dus dat het bij de beoordeling van een roman uiteindelijk niet uitmaakt hoe de hoofdpersonen heten, uit welk gedeelte van Italië zij komen,  in welke Franse regio de zoon zijn moeder gaat begraven of in welke periode het verhaal is gesitueerd. De nasmaak wordt gevormd door die paar zinnen, die paar passages die ook lang na het boek uitgelezen te hebben, in mijn gedachten blijven en mij tot “herkauwen” aanzetten. Ter ondersteuning van mijn mening gaf ik al uit ieder boek een passage over pauwenveren en pareltjes. Als voorbeeld van bijzondere zinnen uit Hoger dan de zee: “Geschiedenis wordt met wapens gemaakt. Filosofie met denkbeelden.” (p 83). En uit Alles waar ik spijt van heb de opmerking van de hotelier: “Vlooien, daar zijn er heel veel van, maar van moeders heb je er maar één!”(gelezen op ereader, daarom geen idee welke pagina in papieren uitgave). Mooi! Deze zinnen kunnen ook waarde en betekenis hebben zonder dat je precies hoeft te weten wanneer en waarom de zinnen in deze romans voorbijkwamen.

Alles waar ik spijt van heb (De Bezige Bij) heb ik gelezen voor mijn leesclub (irl). Ik heb genoten van het taalgebruik en het gemak waarmee de schrijver een bepaalde sfeer neerzet, maar uiteindelijk was ik minder onder de indruk dan na het lezen van Het kleine meisje van meneer Linh en Zonder mij. Hoger dan de zee (Uitgeverij Cossee) kwam ik tegen op de tafel nieuwe aanwinsten bij mijn plaatselijke openbare bibliotheek. Ik vind het heerlijk om af en toe te “neuzen” op die tafel en de overige thematafels die er tegenwoordig tussen de rijen boekenkasten staan opgesteld. Wie weet waar ik een volgende keer mee thuiskom 😉

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Conor’s strijd

“Zeven minuten na middernacht”. Ik zal maar meteen met de deur in huis vallen: ik wilde dit boek HELEMAAL NIET lezen. Het ziet er schitterend uit, harde kaft, mooie omslag, bijzondere tekeningen, prettig lettertype. Maar het ziet er ook wel echt uit als een kinder- c.q. jeugdboek. En als je dan al weet dat het over een jongen gaat, een ernstig zieke moeder en een monster …. tja dan heb ik in gedachten het verhaal al helemaal gemaakt en mijn vooroordeel al weer klaar. Wéér zo’n zielig verhaal met misschien ook weer zo’n opbeurende (Amerikaanse) feel-good-touch en een onrealistisch einde ……. pfff.

Maar ja, ik heb nu eenmaal toegezegd om dit boek te lezen en ik mocht met enkele medebloggers van de bloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur en op uitnodiging van Uitgeverij De Geus naar Antwerpen voor een ontmoeting met de schrijver, dus …. toch maar lezen.

En misschien zou de schrijver mij kunnen verrassen met zijn aanpak van het thema. Het is overigens al een verhaal op zich hoe dit boek tot stand is gekomen. Het is naar een idee van Siobhan Dowd, een Iers-Engelse schrijfster die zelf in 2007 op jonge leeftijd is overleden. Aan Patrick Ness is gevraagd om haar idee nader uit te werken, waarbij hij de vrije hand kreeg om het helemaal naar eigen believen in te vullen en vorm te geven.

De belangrijke rol van het monster deed mij vooraf terugdenken aan het lezenswaardige boek De jongen die demonen zag van Carolyn Jess-Cooke (Uitgeverij Orlando). In dit verhaal wordt Alex, de jonge hoofdpersoon, zowel geholpen als lastiggevallen door een demon. Deze demon is op een zeer bepalend moment in het leven van Alex te voorschijn gekomen en heeft een grote invloed in de belevingswereld van Alex.

Eenmaal begonnen in Zeven minuten na middernacht viel mij meteen op dat het hier om een zeer goed geschreven verhaal gaat. Conor (de jongen) krijgt om 0.07 uur bezoek van het monster. Het monster (de taxusboom in de tuin) is een bijzonder “monster”. Langzaam maar zeker wordt steeds meer duidelijk waarom het monster nu weer tot leven is gekomen (dat is drie keer eerder gebeurd en die situaties worden door de boom aan Conor verteld) en waarom Conor niet echt bang is voor het monster.

Door het opvoeren van “vriendje” Harry en vriendinnetje Lily had ik een associatie met een (kinder)boek dat ik afgelopen zomer via de app vakantiebieb.nl heb gelezen, namelijk De jongen in de jurk van David Walliams. In dit grappige boekje met serieuze ondertoon komt ook de bewustwording van de hoofdpersoon aan de orde in samenhang met de mensen/familie/klasgenoten/vrienden om hem heen.

Al met al kon ik er inmiddels niet meer onderuit om mijn vooroordeel over Zeven minuten na middernacht overboord te gooien. Aan het einde van de leesavond was ik gevorderd tot pagina 156 en was ik overtuigd van de kwaliteit van dit boek. Ach ja en dan de laatste 58 pagina’s en uiteindelijk “het vierde verhaal”…… ik heb mijn best moeten doen om de tranen die over mijn wangen liepen niet op het boek te laten druppelen.

Natuurlijk weten we, net zoals Conor, allemaal al vanaf de eerste letter wat er gaat gebeuren, wat het onvermijdelijke is. Maar de weg daarnaartoe, alles wat Conor meemaakt en doormaakt, de eenzaamheid, het interne gevecht, de schaamte voor bepaalde gedachten, dat alles is bijzonder knap door Patrick Ness verwoord.

Wat een waanzinnig knappe prestatie om een boek te schrijven dat voor alle leeftijden geschikt is en voor elke lezer iets anders en misschien wel iets persoonlijks zal betekenen.  Het boek is heel toegankelijk maar biedt veel meer dan alleen het primaire verhaal van Conor. Ik heb mij voorgenomen om de boeken die ik lees en bespreek binnen Een perfecte dag voor literatuur, onafhankelijk en objectief te benaderen en als ik een niet zo positieve mening heb, die niet onder stoelen of banken te steken. Tot nu toe ben ik blij verrast met de goede selectie die er gemaakt is. En wat het boek van Patrick Ness betreft: voor alle leeftijden een heel mooi en waardevol Sinterklaas- of Kerstcadeau!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

En nogmaals dank aan Uitgeverij De Geus voor de mogelijkheid om Patrick Ness te ontmoeten. Was een bijzondere middag!

Wil je weten wat anderen schrijven over dit boek? Klik dan HIER.

Het volgende project van Een perfecte dag voor literatuur is een gedichtenbundel van Thomas Möhlmann (Waar we wonen). Mijn blog en de publicaties van de medebloggers komen 7 december a.s. online.