Bittere muziek

Het kon uiteindelijk niet uitblijven. Niet elk boek dat ik lees in het kader van de boekbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur kan natuurlijk net zo’n onvergetelijke indruk maken als Jouw gezicht zal het laatste zijn of Van dode mannen win je niet. Voor vandaag staat op de planning de meest recente roman van Yvonne Keuls: Koningin van de nacht (Anthos Amsterdam). En eerlijk is eerlijk, het is een goed geschreven boek, knap gesitueerd in een historisch beladen periode. En toch.

In de voorbereiding op dit blog heb ik geworsteld met de vraag hoe ik zo goed mogelijk kan aangeven welke indruk dit boek op mij maakt. Een worsteling, omdat ik mij een beetje beschaamd voel om te zeggen dat ik niet onder de indruk ben van een verhaal waarin de Tweede Wereldoorlog en de uitzonderlijke positie van joden in die periode een centrale rol innemen. Het voelt bijna niet politiek correct. Zonder ook maar iets af te willen doen aan de verschrikkingen die hebben plaatsgevonden, overheerst bij mij na het lezen van Koningin van de nacht de mening dat dit het zoveelste verhaal van een joods gezin in die periode is.

De invalshoek van het boek is overigens wel verfrissend. In het gezin Maandag is muziek een zo belangrijk ingrediënt dat met name vader Daniël totaal niet bezig is met zijn jood-zijn. Zonder merkbare gêne koopt hij papieren waaruit zou moeten blijken dat hij geen jood is. In combinatie met zijn gemengde huwelijk moet dit voldoende zijn om hem onschendbaar bezig te laten zijn in zijn wereld. In zijn wereld is één taal voldoende en dat is de taal van muziek. 

Hier moest ik terugdenken aan de prachtige monoloog Kaddisj voor een niet geboren kind van Imre Kertész. Daarin vertelt de hoofdpersoon over zijn verbijstering dat hij enkel en alleen door het opplakken van een gele ster, tot één en dezelfde bevolkingsgroep wordt gerekend met personen waarmee hij in zijn dagelijks leven totaal geen contact of connectie had.

In Koningin van de nacht komen de schrijverskwaliteiten van Yvonne Keuls direct naar voren door de treffende manier waarop zij vanuit het perspectief van Daan, het 7-jarige hoofdpersoontje, de gebeurtenissen weet te beschrijven. Daan is echt een kind van die tijd, met wetenschap van wat er om hem heen gebeurt maar ook met behoefte om lekker met zijn vriendjes buiten te spelen. Sporadisch zie je dat toch ook vader Daniël begrijpt dat hij de realiteit niet altijd kan ontlopen, bijvoorbeeld het overlijden van zijn vrouw, het opgroeien van zijn dochter en zijn bijzondere vriendschap met een duitse officier.

De manier van samenleven in het “gezin” Maandag, de wijze van onderlinge communicatie, de zich ontwikkelende onderhandelingen met de buurman, de onderhuidse spanningen, de persoonlijke tragedies, de voelbare liefde van een vader voor zijn kinderen. Allemaal elementen die deze roman tot een evenwichtig boek maken. Misschien had ik vooraf de lat voor een ervaren schrijfster als Yvonne Keuls wel erg hoog gelegd en zou mijn oordeel milder zijn geweest als deze roman door een debutant geschreven was. Op onderdelen heb ik echt genoten van de sfeerimpressies en de (soms stilzwijgende) conversaties. En ook al plaats ik het niet op nummer 1 van mijn toptitels, ik heb zeker geen spijt van de geïnvesteerde leestijd.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

PS Ik ben erg benieuwd wat mijn mede-bloggers schrijven over dit boek. Wil jij dat ook weten? Klik dan HIER.

Gesloten boek?

Vandaag werd bekend dat boekhandelketen Polare weer/nog in de problemen zit. De winkels zijn per onmiddellijke ingang dicht en de toekomst is onzeker. Kort geleden is het faillissement van ECI uitgesproken. Kommer en kwel in boekenland. Ik geef toe dat ik niet meer heel regelmatig in een boekwinkel kom. Het dorp waar ik woon, kent weliswaar een Bruna, maar voor een grotere collectie kan ik daar niet terecht. De verleiding om dan via internet te gaan neuzen en dan ook maar te bestellen, is groot.

En dat terwijl ik zulke goede herinneringen heb aan mijn jeugd in Amsterdam. Als kind ging ik aan de hand van mijn moeder mee naar Boekhandel Minerva aan de Koninginneweg. Daar hadden ze een werkelijk fantastische collectie jeugd- en kinderboeken. Dus in mijn fase van Terlouw-Thea Beckman-Tonke Dragt-K.M. Peyton was ik daar regelmatig te vinden om mijn gespaarde verjaardagsgeld om te zetten in papieren juweeltjes.

Uren kon ik daar doorbrengen en slechts het feit dat ik het voorrecht had om op te groeien in een thuisomgeving van boeken, maakte het acceptabel om op het fietsje weer naar huis te gaan. Iets later ontdekte ik bij Minerva ook hun uitgebreide collectie van buitenlandse kranten en tijdschriften.

Langzaam maar zeker werd mijn horizon breder en ontdekte ik Boekhandel Godfried op de hoek van het Valeriusplein en de Koninginneweg. Mijn moeder maakte vroeger zo vaak het grapje dat dit de boekhandel van Godfried Bomans was, dat ik wel elke keer even moet nadenken of het nu Boekhandel Godfried of Boekhandel Bomans is 🙂 . Watertandend kon ik daar rondlopen, voorzichtig aaiend over de boekruggen van de Russische Bibliotheek. Als jong gymnasiaste was ik uitermate geïnteresseerd in de mooie vertalingen van de oud-griekse klassieke verhalen. Ik begon de waarde van geld te begrijpen en de uitspraak dat je je geld maar één keer kunt uitgeven …… De sfeer bij Minerva en bij Godfried met de aanwezigheid van al die mooie boeken, de vriendelijkheid van het personeel heb ik altijd als bijzonder inspirerend ervaren. De “verkoper” was geen verkoper in de commerciële zin van het woord, maar was een rasechte boekenliefhebber.

Tijdens mijn studententijd was uiteraard de VU Boekhandel een welkome aanvulling op mijn verslaving aan boekhandels. En natuurlijk Boekhandel Robert Premsela (Van Baerlestraat). Wat een heerlijkheid om daar weg te dromen bij boeken over beeldende kunst, fotografie, architectuur, musea en noem maar op.

Ik ben al (te) lang niet meer in Amsterdam geweest, maar als ik mag vertrouwen op de zoekresultaten van Google, bestaan alle door mij genoemde boekenwinkels nog. Dit soort boekhandels is voor mijn vorming als lezer belangrijk geweest en het is goed om af en toe hier weer bij stil te staan. Iedereen, ook “de jeugd van tegenwoordig”, zou de gelegenheid moeten hebben om via echte boekhandels verder geïnteresseerd te raken in boeken en lezen. Laten wij dan ook zo veel mogelijk het goede voorbeeld geven.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Nachtvlinder

Mijn hele leven ben ik al een rare lezer. Ik lees vrij regelmatig en van alles en nog wat. Jaren later weet ik moeiteloos wat mijn (gevoelsmatige) oordeel over een boek was, maar zelden weet ik nog wat de verhaallijn was! En dat maakt dat ik regelmatig tijdens het lezen van een boek het idee heb dat het mij doet denken aan een eerder gelezen werk, maar zeker weten of mijn associatie klopt, is er niet bij. Nu heb ik daar zelf niet zo veel problemen mee, maar deze eigenschap is bij het bloggen af en toe wel lastig.

Want als ik schrijf dat ik tijdens het lezen van De drie levens van Tomomi Ishikawa moest denken aan “De komst van Joachim Stiller” van Hupert Lampo en aan “Als op een winternacht een reiziger” van Italo Calvino, dan voelt dat voor mij heel logisch, maar voor jullie misschien niet. Dus heb ik de keuze om een associatie alleen maar te noemen als ik helemaal zeker ben van mijn zaak, of ik kan mij van de eventuele onjuistheid niets aantrekken. En (uiteraard) kies ik voor het laatste, want ook als ik er een beetje naast zit, breng ik je misschien toch op ideeën voor het lezen van de genoemde boeken 🙂

 In De komst van Joachim Stiller speelt het magisch realisme een belangrijke rol en leiden alle gebeurtenissen naar die ene persoon. Als op een winternacht een reiziger heb ik jaren geleden gelezen en wat mij vooral is bijgebleven, is de wonderlijke interactie tussen de verschillende verhaallijnen. Een jogger die langs een huis rent waar hij een telefoon hoort rinkelen, zich niet kan bedwingen en dus naar binnen rent en ….. ja, dat telefoontje was voor hem bestemd.

Dat rare, onmogelijke, toevallige samenlopen van ontwikkelingen en gebeurtenissen is zeker ook een rode draad in De drie levens van Tomomi Ishikawa, geschreven door Benjamin Constable (Nieuw Amsterdam uitgevers). Ik las dit boek in het kader van de bloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Ik had het boek al een paar keer voorbij zien komen en was inmiddels wel nieuwsgierig geworden.

Het verhaal is heel kunstig in elkaar gezet. Het bestaat uit drie delen. Het eerste deel vond ik uitermate intrigerend en zeer zeker absurd. In dit deel word je als lezer samen met de hoofdpersoon Ben aan de hand van verhalen en aanwijzingen van de verdwenen Tomomi (met als bijnaam Vlinder) meegevoerd door Parijs. Prachtige omschrijvingen van buurten, beelden en tuinen. Ik ben zelf nog nooit in Parijs geweest, ik kan mij voorstellen dat “plaatselijke bekendheid” tot een nog verdere onderdompeling leidt. Gedurende het tweede deel, dat zich afspeelt in New York, raakte ik een beetje mijn interesse kwijt omdat het inmiddels allemaal wel erg onwaarschijnlijk werd. Schitterend geschreven en diep indrukwekkend daarentegen zijn de verhalen van Tomomi van haar diverse “moorden”. Deze verhalen zetten zeker aan tot verder nadenken.

Het derde deel maakt het boek helemaal af. Maar zo passend als de titel van het boek is, zo veel moeite heb ik met de boekomslag.  Natuurlijk herken ik de symbolen van Parijs en New York en de drie gezichten, maar qua kleurstelling en uitstraling doet het naar mijn mening geen recht aan de zwarte inhoud van dit werk. Want zeker na het lezen van het laatste deel kan ik niet anders concluderen dat het een inktzwarte inhoud heeft. Prachtig verpakt in feitelijke beschrijvingen, eigentijdse zaken en persoonlijke relaties, maar loodzwaar. En dat maakt voor mij dit boek in zijn totaliteit de moeite zeker waard. De Engelse editie heeft naar mijn mening een cover die veel beter past: zwart-vlinder-tien voor half vier. Dat laatste element snap je alleen als je het boek leest. En ik raad je aan dit boek te lezen.

Ik weet nog niet zeker of ik het boek en de bedoeling van de schrijver helemaal heb begrepen. En uiteindelijk is het ook helemaal niet belangrijk of de verhalen kloppen en “waarheidsgetrouw” zijn (je zou bijna vergeten dat dit een fictieboek is). Net zoals met mijn associaties met eerder gelezen boeken gaat het namelijk om de totale ervaring van het lezen van dit soort boeken. Wat een rijkdom is dat toch.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

En zoals altijd bij deze de link naar de pagina waar andere bloggers van Een perfecte dag voor literatuur hun mening over dit boek geven.