De kluwen

Plons. Zonder bandjes meteen in het diepe. Zo voelt het begin van de roman De evolutie van een huwelijk van Rebekka W.R. Bremmer (Querido). Je wordt zonder pardon ondergedompeld in een scene in een woonkamer met gemakshalve meteen álle personen die in dit boek een rol hebben. Er is direct heftig nieuws: er is een aardbeving geweest in Christchurch. En blijkbaar is dat voor op z’n minst een aantal personen in die woonkamer een belangrijk bericht. Alle aanwezige personen worden direct bij naam genoemd, maar hun onderlinge relatie moet nog uit de volgende hoofdstukken blijken. Dat betekent dan ook dat het even duurt voordat je de samenhang en de opbouw in het boek echt gaat begrijpen (althans zo verging het mij 🙂 ).

Die samenhang en opbouw vind ik ronduit verrassend. In elk hoofdstuk komt namelijk steeds één van de “woonkamerpersonen” aan het woord over die openingssituatie (aangeduid met Vandaag), de verdere ontwikkelingen (Morgen) en een aantal periodes in het verleden (aangeduid met een seizoensnaam). Het leuke daarbij is dat je dus in diverse hoofdstukken dezelfde scenes voorbij ziet komen, soms zelfs met de letterlijke herhaling van een dialoog of conversatie tussen meerdere personen, maar dan steeds door de bril van een ander persoon. En daarmee weet de schrijfster ons mee te nemen langs de obligate verschillen tussen man en vrouw, tussen ouders en kinderen, tussen familieleden, maar met name ook langs de veel meer subtiele verschillen tussen de personen door afkomst, opvoeding, karakter, verwachtingen etc. Uit alles blijkt dat Bremmer beschikt over een scherp waarnemingsvermogen voor intermenselijke actie en reactie, waarbij dit analytisch vermogen ook nog eens wordt gecombineerd met de vaardigheden om die observaties in een goed leesbare roman te verwerken. Aan de hand van de persoonlijke ervaringen en  gedachtegoed van Masha, Bastiaan, Anna K., Molly Bloem, Freek en Shannon (met in hun kielzog baby Deirdre) blijkt dat er steeds wisselende coalities worden gevormd (zelden uitgesproken, meestal meer merkbaar in gedrag en gevoelens), afhankelijk van het onderwerp. De ene keer hebben moeder en dochter een flinke clash, een andere keer over een ander onderwerp kunnen zij het ook weer roerend met elkaar eens zijn.

Dat er in langdurige relaties strubbelingen (kunnen) voorkomen, is van alle tijden. Tijdens het lezen moest ik af en toe gniffelen bij het terugdenken aan een boekje dat oorspronkelijk in de boekenkast van mijn ouders stond: Opbouwende gedachten voor het dagelijks leven van de Amerikaanse dominee Dr Norman V. Peale. Dat boekje (uitgegeven halverwege de jaren ’50) is samengesteld uit een aantal delen, waarbij een hoofdstukje in het derde deel (over dagelijkse moeilijkheden) heet:  “Na vele gelukkige huwelijksjaren zijn wij van elkaar vervreemd geraakt”. De oplossing die dominee Peale voor bijna elk probleem aandraagt is geduld in combinatie met een overtuigend en volhardend gebed, een voor die periode veel voorkomend en geaccepteerd advies in de verzuilde maatschappij. Zou Masha iets aan dit advies hebben gehad? Ik vraag het mij af. Bremmer heeft een moderne, eigentijdse setting gebruikt om de persoonlijke ontwikkelingen van de karakters aan te geven. De expliciete aandacht in het boek voor literatuur voelde natuurlijk aan, aangezien Masha universitair docent Literatuurwetenschappen  is en Bastiaan manager bij een uitgeverij.  En de namen van hun dochters houden bijvoorbeeld een duidelijke verwijzing naar klassiekers in.

Qua sfeer en probleemstelling doet deze roman mij terugdenken aan De verdovers van Anna Enquist. In deze roman (uitgegeven bij de Arbeiderspers) komen de verschillen tussen (even kort door de bocht gezegd) meer emotiegerichte personen en meer handelingsgerichte personen schitterend naar voren. En ook daar lopen een aantal relaties behoorlijk door elkaar. Misschien dat in De verdovers in verhouding niet alleen wordt vastgesteld hoe karakterstructuren in elkaar steken, maar ook wat meer wordt ingezoomd op de gevolgen van die karaktereigenschappen. Wat ik in de vergelijking van deze twee romans in het voordeel van De evolutie van een huwelijk vind pleiten, is dat Masha een aantal bewuste beslissingen neemt. Wat je ook mag vinden van deze beslissingen, het kwam op mij goed over dat zij haar eigen leven wil leiden en niet wil blijven meekabbelen op een aantal toevallige ontwikkelingen en hartstochten.

Echt geweldig vind ik de ervaring dat je na het lezen van deze roman met heel veel vragen blijft zitten. Sommige verhaallijnen zijn totaal niet uitgewerkt of stoppen juist op een belangrijk moment. En ik merkte bij mijzelf dat dit absoluut geen ontevreden gevoel geeft, maar juist de bevestiging dat evolutie ook een voortdurend doorgaand proces is, zonder een duidelijk begin en eind. Ik ben benieuwd of jij dit op dezelfde manier gaat ervaren als je dit boek leest.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Via deze LINK kun je lezen wat mijn medebloggers van Een perfecte dag voor literatuur over De evolutie van een huwelijk schrijven. Het boek ligt vanaf volgende week in de boekhandels. Ik dank Uitgeverij Querido en Cathelijne voor het mij beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Google glass

Soms zou ik willen dat ik een Google Glass had. Voor mijn werk ben ik namelijk regelmatig met de auto onderweg en tijdens deze autoritten kom ik vaak zulke mooie plaatjes tegen dat ik daar een foto van zou willen maken. Zoals de kerktoren ter hoogte van Zaltbommel (A2): de voet onzichtbaar in de mist, de spits prachtig oplichtend in het waterige ochtendzonnetje. Of de ontwikkeling van een onweersbui tegen de achtergrond van een schitterend kleurende avondlucht. Of de vertrouwde alledaagsheid van koeien en schapen, grazend in de wei, extra geaccentueerd door strijklicht. Helaas, met een snelheid van 120 à 130 km per uur is het lastig fotograferen 🙂

Bij al die mentale plaatjes maak ik voor mijzelf de mooiste verhalen. Voordat ik thuis ben, ben ik overigens al die verhaaltjes al lang weer vergeten. Maar wat zou er gebeuren als ik enig schrijverstalent had en die verhalen aan het papier zou toevertrouwen? Zou dat dan enigszins in de buurt komen van de verhalenbundel Hier blijf ik van Sanneke van Hassel (de Bezige Bij)? Leuk om over te dagdromen, maar ook niet meer dan dat. Want Van Hassel heeft een totaal eigen manier om in korte verhalen een bepaald beeld neer te zetten.

De leidraad bij die verhalen zijn foto’s die afkomstig zijn uit de foto-expositie De Kracht van Rotterdam (2012-2013). Nu onze zoon sinds kort in Rotterdam studeert en woont, ben ik extra geïnteresseerd in alles wat met deze stad te maken heeft. De foto’s, die dus niet door Van Hassel zelf zijn gemaakt, tonen (onderdelen van) Rotterdam bij dag en bij nacht. Ik lees niet vaak (korte) verhalen en daarom moet ik altijd weer even wennen als ik in een bundel begin. Ik moet echt even mijn draai vinden. Deze bundel is zeer duidelijk van structuur: een titel, een foto en twee pagina’s tekst. Bij de titel probeerde ik mij al voor te stellen wat er zou kunnen volgen, vervolgens checkte ik of de foto bij die veronderstelling paste (zelden!) om daarna te merken dat Van Hassel nog weer een andere invulling aan titel en foto heeft gegeven. Verrassend om zo steeds weer op een verkeerd been te worden gezet.

Een echte samenhang van de verschillende verhalen heb ik niet kunnen ontdekken. Behalve uiteraard dat het uitgangspunt steeds een Rotterdamse setting is. In de verhalen komt de multiculturele samenstelling van de stad uitdrukkelijk naar voren. Van Hassel schuift in een natuurlijk aanvoelende mix zowel mannen als vrouwen als centraal figuur naar voren, waarbij zij op kunstige wijze in een beperkt aantal zinnen tot de essentie doordringt.

Ik heb deze bundel mogen lezen in het kader van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Door de uitgever is mij een leesexemplaar ter beschikking gesteld, waarvoor mijn hartelijke dank. Ik weet vrij zeker dat ik uit mijzelf niet snel dit boek uit de schappen van de boekhandel had gepakt. Maar nu ik het gelezen heb, zet het mij wel weer aan tot nadenken en tot een verscherpt kritisch om mij heen kijken wat er zo al aan verhalen in mijn eigen omgeving valt te ontdekken. Dat is voor mij de grootste winst van deze bundel. Wie weet ontdek jij er weer heel andere elementen in. De enige manier om dat uit te vinden is: lezen!

Vóórdat ik meer wist over de inhoud en opzet van deze bundel verwachtte ik een werk à la Het Amsterdamse Beeldenboek. Dit beeldenboek heeft als ondertitel Vier eeuwen buitenbeelden en is een uitgave (in 1996) van het Amsterdamse fonds voor de Kunst in samenwerking met de Stadsdrukkerij Amsterdam. Ondersteund met foto’s worden de mooiste en meest interessante buitenbeelden in de stad besproken. Hoewel ik al jaren niet meer in Amsterdam woon, is het nog steeds “mijn” stad en blader ik nog regelmatig met veel plezier door dit boekje. Bestaat er ook zo’n boek over de gemeente waar jij woont? Ik zou het leuk vinden als jij dat hier of via mijn FB-pagina laat weten.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Voor de publicaties van de andere boekenbloggers van Een perfecte dag voor literatuur klik je HIER. Binnen deze boekenbloggersleesclub hebben wij al eerder aandacht besteed aan verhalenbundels, zoals Barrevoetse februari (Herta Müller – De Geus) en Saboteur (Marte Kaan – Ambo Anthos).

Ontzet

Vandaag* is het 8 oktober. Die datum is in mijn omgeving (regio Alkmaar) elk jaar weer een belangrijke feestdag omdat dan Alkmaars ontzet wordt herdacht. Op 8 oktober 1573 wist de stad Alkmaar de wekenlange belegering door de Spanjaarden in het kader van de Tachtigjarige oorlog te overwinnen. In Alkmaar is een actieve vereniging aanwezig die er voor zorgt dat elke volgende generatie kennis kan nemen van dit in historisch opzicht belangrijke verleden van de stad. Als geboren en getogen Amsterdammer sta ik overigens liever niet te lang stil bij de positie die “mijn” stad destijds heeft ingenomen. Amsterdam schijnt namelijk niet veel moeite te hebben gehad om te kiezen voor de Spaanse kant van de oorlog.

Een totaal andere situatie was gaande in Haarlem. Deze voor de Spanjaarden belangrijke stad in Noord-Holland heeft zwaar te lijden gehad onder het beleg van het Spaanse leger, onder aanvoering van Don Frederick, de zoon van Fernando Álvarez de Toledo, de Hertog van Alva. De Tachtigjarige oorlog vind ik een heel interessant en tot de verbeelding sprekend gedeelte van onze vaderlandse geschiedenis. Daarom was ik ook erg benieuwd naar het boek Kenau van Tessa de Loo (Arbeiderspers). Het kwam mooi uit dat dit boek ook op het leeslijstje van mijn leesclub-in-real-life stond.

In deze roman staat uiteraard Kenau centraal, voluit Kenau Simonsdochter Hasselaer. Op basis van de waargebeurde en bekende feiten heeft de schrijfster haar versie van het verhaal van deze bijzondere vrouw gegeven. Ik weet eerlijk gezegd niet in hoeverre zij nog zelf de vrijheid had echt haar draai aan deze geschiedenis te geven. Het boek is namelijk gebaseerd op het filmscript voor de gelijknamige, inmiddels verschenen, film. Wellicht was het filmscript heel begrenzend voor haar artistieke mogelijkheden. Dat laatste zou mij niets verbazen en zou voor mij in ieder geval gedeeltelijk verklaren waarom dit boek mij niet heeft weten te “pakken”.

De hoofdstukken over de werkelijke geschiedenis waren goed te lezen en interessant, maar verder miste ik diepgang in de uitwerking van de karakters van de (hoofd)personen. Het lijkt mij dat een oorlogssituatie zowel in groter maar zeker ook in kleiner verband heel veel spanning en emoties teweeg brengt. Hoewel deze gevoelens wel worden benoemd, is er verder geen ruimte voor. Elke keer als er emotie om de hoek kwam kijken, hoorde ik in gedachten de filmregisseur roepen dat het weer tijd voor actie was. Het grote publiek moet zelf maar bedenken hoe de situatie zou aanvoelen.

Als het gaat om een spannend verhaal met hier en daar wat romantische trekjes en tegen een historische achtergrond, geef mij dan maar de geweldige jeugdboeken van Thea Beckman, uitgegeven bij Lemniscaat. Ik kan ook nu nog genieten van bijvoorbeeld Stad in de storm (met de tornado van Utrecht in 1674) en de briljante trilogie Geef mij de ruimte!, Triomf van de verschroeide aarde en  Het rad van fortuin (met als historische setting de Honderdjarige oorlog tussen Frankrijk en Engeland).

 

 

 

 

 

 

 

De geschiedenis van Kenau, als onderdeel van de Tachtigjarige oorlog, had een mooie aanleiding kunnen zijn om de toenmalige maatschappij onder de loep te nemen. Destijds waren de standsverschillen niet subtiel, maar keihard merkbaar op straat, om nog maar te zwijgen over de manier waarop mannen over vrouwen dachten. De ontwikkeling in het christelijk geloof, waarbij een steeds duidelijker verschil tussen het katholicisme en de protestantse geloofsovertuiging zichtbaar werd, heeft een grote invloed gehad op de ontwrichting van de maatschappij. Het is voor mij onbegrijpelijk dat een religieuze overtuiging tot zo veel geweld en gruwelijkheden kan leiden. In de roman Kenau komt dit voor mij te erg als een feit, een vaststaand gegeven, voorbij.

Naar alle waarschijnlijkheid is mijn eigen hooggespannen verwachting dan ook de reden dat ik een beetje ontzet ben over deze roman. Ik heb echter van vele anderen gehoord dat zij hebben genoten van de film en/of het boek. Dus laat mijn ervaring jou vooral niet weerhouden van het zelf lezen van dit boek. Zeker als je geïnteresseerd bent in geschiedenis, mag je dit boek niet zo maar links laten liggen.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

* Vandaag uiteraard in de zin van: de dag dat deze blogpost online komt 😉

Op donderdag 23 oktober a.s. wordt Kenau besproken in mijn leesclub. Op mijn facebookpagina zal ik kort verslag geven van de mening van mijn clubgenoten.