“Als ik tweemaal met m’n fietsbel bel, nou dan weet je het wel”

Er zijn klassiekers en er zijn klassiekers. Ik denk bij een klassieker al gauw aan dikke, stoffige boeken uit een ver verleden, klassiek geworden door de bijna-onleesbaarheid voor eenvoudige stervelingen. Maar onlangs werd gelukkig het tegendeel bewezen. Ik heb namelijk De postbode belt altijd tweemaal gelezen van James M. Cain. Dit boek is misschien beter bekend onder de oorspronkelijke titel The postman always rings twice. Dit boek is overigens meerdere keren verfilmd (volgens de achterkant onder andere met Jack Nicholson en Jessica Lange). Ik kan mij niet herinneren of ik ooit een film van dit boek gezien heb, maar ik kan mij volledig voorstellen dat dit verhaal roept om een verfilming!

Het exemplaar dat ik heb gelezen, heb ik geleend bij mijn plaatselijke openbare bibliotheek. Uit de informatie aan de binnenkant maakte ik op dat het hier gaat om een Nederlandse vertaling uit 1974. Dit vond ik wel passend bij de enigszins vergeelde pagina’s, maar later bleek dat het hier ging om een editie uit 2008. Maar door het verkleurde papier, het heerlijk grote lettertype en met name de stijl van het boek (en de vertaling) waande ik mij terug in de tijd.

Het boek is gepubliceerd in 1934 en was het debuut van deze schrijver. Naar wat ik over hem gelezen heb, heeft Cain nog veel andere verhalen geschreven, maar is het succes van zijn debuut onovertroffen gebleven. Overigens kwam ik tegen dat in sommige Amerikaanse staten het boek destijds niet uitgegeven mocht worden, vanwege het enigszins perverse karakter. Daar kunnen we ons in Nederland, in de tegenwoordige tijd, toch niets meer bij voorstellen? Daarmee wil ik niet gezegd hebben dat in het boek geen suggestie van hitsigheid is verwerkt en enige expliciet gewelddadige en erotische scenes. De fatale liefde die de verteller heeft opgevat voor de getrouwde Cora is de rode draad in het verhaal.  Eerlijk gezegd kreeg ik pas bijna aan het einde van het boek door waarom en wanneer het verhaal door de hoofdpersoon Frank wordt verteld. Ik werd volledig meegezogen in het verhaal. De afwezigheid van overbodige franje, zowel in de staccato stijl van de schrijver als in de manier waarop het verhaal wordt verteld, maakt dit rauwe verhaal tot een indrukmakend, broeierig geheel.

Hoewel de meeste boeken van Erle Stanley Gardner over Perry Mason uit een latere periode stammen (meer richting jaren 50 en volgend), kon ik tijdens het lezen de vergelijk met boekjes uit de Perry-Mason collectie niet onderdrukken. Perry Mason is een spitsvondige advocaat die menig aangeklaagde in een moordzaak tot ieders tevredenheid (behalve die van het Openbaar Ministerie) heeft bijgestaan. En zijn talenten komen natuurlijk alleen tot hun recht met de ondersteuning van de immer adequate en onberispelijke Della Street, een karakter dat het stereotype beeld van een secretaresse in de jaren 50-60 verre overstijgt.

  

Nu wil ik de verwikkelingen van Perry Mason en Della Street zeker niet het predicaat literatuur geven, maar het is wel heerlijk leesvoer voor de periodes dat je je niet per se met schrijfstijl, taalgebruik en literaire kunstjes wil bezighouden. Als jong meisje voelde ik al dat ik liever Perry Mason dan Della Street wilde zijn, maar “Della” heeft er wel voor gezorgd dat ik ooit een cursus stenografie heb gevolgd. Ik vraag mij af of iemand jonger dan 30 tegenwoordig überhaupt nog weet wat steno is 🙂

Hoewel De postbode belt altijd tweemaal qua inhoud ingedeeld kan worden in de categorie  spannende misdaadverhalen, vind ik dat het veel meer in zich heeft. Een knappe prestatie van de schrijver en het (her)lezen zeker waard.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Zeg het maar

Dit wordt een hele korte blogpost. Voor vandaag staat namelijk de roman Een vrouw op 1000 graden van Hallgrímur Helgason (de Arbeiderspers) op de planning. En over dat boek valt niet te bloggen. Of, beter gezegd, over dat boek valt een levenlang te bloggen. Elk element in het tachtigjarige leven van de hoofdpersoon is het waard om bij stil te staan, over te filoseferen, terug te denken, vooruit te denken, je eigen leven van afstand te bekijken, verwachtingen voor je eigen toekomst te durven vormen en wat je er nog meer over kunt verzinnen. Wat een juweel. En wat een ellendig boek om te lezen, want het in je opnemen en verwerken van zoveel gebeurtenissen en zoveel gedachten en (under)statements kost veel tijd en aandacht. Waanzinnige planning om het per sé vandaag te willen bespreken 🙂

Hoe is het mogelijk dat een man zo goed en karakteristiek over een vrouw kan schrijven? Is het juist de afstand die een man kan nemen? Is het dat deze vrouw in alle opzichten een vrouw is en in alle opzichten toch ook weer niet? Ik heb geen antwoord, maar ik vind het een briljante prestatie. En in het verlengde daarvan: chapeau voor de vertaler! Het lijkt mij geen gemakkelijke opgave om een zo knap in elkaar gestoken levensgeschiedenis niet alleen adequaat maar zeker ook zeer goed leesbaar te vertalen. Het moet voor een schrijver bijzonder prettig zijn te ervaren dat het oorspronkelijke kunstwerk ook in een vertaling niets van haar glans heeft verloren.

Het is een cliché maar daardoor waar: boeken lezen opent een wereld voor de lezer. Ik heb al eens eerder geschreven dat ik eigenlijk bar weinig weet over de (dictatoriale) geschiedenissen van Portugal en Spanje. Maar ook  het koloniale Denemarken met hun greep op IJsland en Groenland en de Duitse invloeden, is een onderwerp waar ik nauwelijks het bestaan van ken. Voor het eerst werd ik mij hiervan bewust in Smilla’s gevoel voor sneeuw van de schrijver Peter Hoeg (Meulenhoff). In deze roman komt de verhouding Denemarken-Groenland naar voren. In Een vrouw op 1000 graden is de hoofdpersoon Here afkomstig van IJsland, maar zij brengt haar jeugd, oorlogsjaren en verdere levensjaren in diverse landen door.

Inmiddels heb ik het idee dat ik bijna de enige ben die niet lyrisch is over De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween (deze roman is van de hand van Jonas Jonasson en is uitgegeven bij Signatuur). Waarschijnlijk had ik van dat boek vooraf een andere verwachting. Toen ik door had dat het niet het humoristische verhaal werd wat ik had vermoed, had ik vervolgens last van gevoelens van irritatie over het laconieke gedoe van de hoofdpersoon en de wel grote mate van onwaarschijnlijk dat hij bij bijna alle grote wereldgebeurtenissen van de afgelopen 100 jaar, een rol (van belang) heeft gespeeld. En dat is, denk ik, het grote verschil met Here. Ik geloof Here, ik neem zonder twijfel alles aan waarvan zij zegt het te hebben gedaan of meegemaakt. Al lezend hunkerde ik naar nog meer verhalen, nog meer anekdotes en nog meer treffende verwoordingen van de realiteit in al haar rauwheid.

De roman is opgebouwd alsof Here jou, als lezer, in afwachting van het einde waar zij naar verlangt (en aan het organiseren is) nog een keer haar leven en haar opvattingen daarover wil vertellen. Flashbacks en tegenwoordige tijd wisselen elkaar af, in voornamelijk korte hoofdstukken, waarbij de flashbacks niet per definitie in chronologische volgorde naar voren komen.  Door deze stijl had ik echt het gevoel dat ik naast haar bed zat in de garage. Bij elk volgend verhaal voelde ik de neiging om uit een soort solidariteit een sigaret op te steken (en dat voor een niet-roker ….) of een drankje in te schenken.

Dus, zeg het maar. Wat moet ik van deze roman vinden? Ik weet het niet en dit keer vind ik dat ook helemaal niet erg. Ik vind het een comfortabel gevoel om niet één mening te hebben over een zo bewogen, doorleefd leven.  Het maakt mij ook niets uit of alles met uitzondering van de historische gebeurtenissen en enkele historische personen, door de schrijver verzonnen is. Het is indrukwekkend dát hij het verzonnen heeft, maar helemaal hoe hij het heeft verwoord. Uiteraard ben ik wel erg nieuwsgierig wat mijn medebloggers van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur over dit boek schrijven. Via deze link ga ik dat lezen. Jij ook?

De uitgever de Arbeiderspers dank ik hartelijk voor allereerst het uitgeven van deze vertaling en vervolgens voor het aan mij beschikbaar stellen van deze roman. Ik had het niet willen missen.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo