Het doek valt

Mijn onbewuste onderbewuste ging tijdens de laatste Boekenweek met mij aan de haal. Ik kocht namelijk de roman Naar de vuurtoren van Virginia Woolf (uitgeverij Rainbow). Ik dacht bij mijzelf dat ik het kocht vanwege de vrolijk gekleurde voorkant, mijn fascinatie voor vuurtorens en vanwege het feit dat ik nog nooit iets van Virginia Woolf heb gelezen. Pas de afgelopen dagen begon het mij te dagen dat uiteindelijk de naam van de auteur waarschijnlijk de trigger voor deze aankoop was. Ik had namelijk haar naam voorbij zien komen in de omschrijving van De zes levens van Sophie van Sarah Meuleman (Lebowski). En deze roman staat vandaag centraal bij de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Wij maken in eerste instantie kennis met de hartsvriendinnen Hannah en Sophie en later volgen wij de lotgevallen van Hannah in Amerika. Zij besluit haar leven als society-journaliste achter zich te laten en een boek te schrijven over de “verdwenen” schrijfsters Agatha Christie, Barbara Follett en, jawel, Virginina Woolf.

Overigens staat in diezelfde omschrijving dat Hannah en Sophie jong zijn in de periode waarin de gruwelijke daden van Dutroux steeds meer aan het licht komen. Het is nog niet zo lang geleden dat ik De vrouw die de honden eten gaf van Kristien Hemmerechts (Uitgeverij De Geus) heb gelezen en, eerlijk gezegd, was ik niet erg “in” voor weer een verhaal in die duistere, beklemmende, onbegrijpelijke sfeer. Gelukkig (voor mij) was deze tijdsaanduiding eigenlijk met name van belang om een beeld te kunnen vormen bij de manier waarop de samenleving reageert op maatschappij-ontwrichtende gebeurtenissen. Want uiteindelijk gebeurt er ook iets afschuwelijks in de levens van Hannah en Sophie. Waar zij eerst ondanks het verschil in karakter en thuissituatie onafscheidelijk zijn, verandert dat abrupt op het moment dat Hannah grote sprongen maakt in haar ontwikkeling naar jonge vrouw met bijbehorende interesse in jongens (en dan met name in Damiaan). De breuk tussen de vriendinnen is niet zo maar een breuk. In een levensbepalende nacht komt dit tot een climax. Sophie is na die nacht spoorloos verdwenen.

Wat doet een traumatische ervaring met een jong kind? Hoeveel invloed heeft dat op het verdere leven, op het opbouwen van relaties en het durven erkennen van een eigen positie en toekomst? Meuleman leidt ons aan de hand mee in het leven van de Hannah-in-Amerika, maar tegelijk ook langs de levens van de schrijfsters waarover Hannah wil schrijven. We hoppen heen en weer in de tijd en in locaties, waarbij Meuleman fantastisch knappe/aansprekende titels voor de verschillende hoofdstukken heeft gekozen. In het leven van Hannah spelen een aantal mensen een belangrijke rol, bijvoorbeeld de oudere Irminia. Hoe heeft Irminia Hannah opgevangen en wat heeft zij daar zelf voor moeten opofferen? En hoe wordt dat dan weer door Hannah gewaardeerd?

Een mooi thema, maar het allermooiste is toch wel de manier waarop Meuleman dit alles aan het papier heeft toevertrouwd. Ik heb genoten van haar speelse en toch indringende schrijfstijl. Ik zag echt alles voor mijn ogen gebeuren en voelde mij, hoewel op een afstandelijke manier, enorm bij Hannah betrokken. Er waren momenten dat ik bijna hardop tegen mijn boek begon te praten om Hannah te helpen, te ondersteunen in haar (zelfdestructieve) zoektocht naar het leven en verleden van de verdwenen schrijfsters maar ook de zoektocht naar wat er zo’n 18 jaar geleden in haar eigen leven is gebeurd in België.

Tijdens het lezen moest ik terugdenken aan een eerder door mij gelezen boek. Begin 2013 heb ik de debuutroman van Dennis Rijnvis gelezen onder de titel Savelsbos (Cargo). In deze roman draait het om een (door gebeurtenissen afgedwongen) reünie van een vriendenclub in de mergelgrotten van Limburg. Op die plek komen herinneringen aan de laatste keer dat zij met elkaar daar waren, naar boven. Destijds is het meisje Juul in die omgeving spoorloos verdwenen. De vrienden waren toen de eerstaangewezen verdachten voor deze verdwijning. De gebeurtenissen hebben grote invloed op hun levens gehad. Maar zeker ook op hun actieve geheugen en op de (on)betrouwbaarheid van eigen overtuigingen die gebaseerd zouden zijn op herinneringen. Nu zij weer samen zijn gekomen op die beruchte plek, vallen de puzzelstukjes langzaam maar zeker op hun plek.

Ik krijg altijd een beetje kriebels van mensen die met alle geweld een boek in een bepaalde hokje willen plaatsen. Ik vermoed dat er lezers zullen zijn die De zes levens van Sophie willen classificeren als een (psychologische) thriller. Natuurlijk zit er een op een thriller lijkende spanningsboog in het verhaal. Maar deze roman is zo veel meer dan dat. Ik vind het literatuur van een hele hoge plank (misschien wel van de bovenste). En dat maakte dan wel weer dat ik, stiekempjes, een beetje teleurgesteld was in de afloop. Je voelt een bepaalde openbaring al enige tijd aankomen en dan is het niet meteen makkelijk om te accepteren dat het is zoals het is. Maar de prachtige manier waarop die samensmelting van verhaallijnen vervolgens is beschreven, met de daarbijbehorende, goed invoelbare, emoties en reacties van de betrokken personen, gumt dat zuchtje teleurstelling volledig uit.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Lees HIER wat mijn medebloggers te melden hebben over deze prachtige debuutroman van Sarah Meuleman. En mijn dank gaat uiteraard uit naar Lebowski voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Tussen eb en vloed

Mijn vader ging eens (een eeuwigheid geleden) met mijn broer wandelen. Mijn broer was toen ongeveer 6 jaar oud. Wij woonden in Amsterdam aan een pleintje. Prominent op dat pleintje aanwezig was een enorme boom. Mijn vader heeft nog vele jaren aangehaald dat mijn broer, als klein kereltje, toen aan hem vroeg: “Pappa? Staat die boom daar wel echt?” Natuurlijk had hij kunnen antwoorden: loop er maar eens tegenaan, dan weet je het wel. Maar mijn vader is in zijn leven veel bezig geweest met spirituele, mystieke en esoterische onderwerpen, overigens vanuit een diepgevoeld religieus besef. Mijn vader zag in die vraag van zijn zoontje daarom meer een aanwijzing voor hemzelf, om na te denken over materie, werkelijkheid en waarheid.

Het was voor mij dan ook een leuke ervaring om de roman Tijdloos te lezen, geschreven door Sybold Deen. In deze roman heeft de hoofdpersoon een aantal bijzondere zaken meegemaakt en enige pijnlijke levenservaringen. Hij gaat op onderzoek uit naar het hoe en waarom van die ervaringen, wat tegelijkertijd neerkomt op zelfonderzoek. Er volgt een wonderlijke combinatie van dromen, visioenen, ontbreken van tijdsmeting en simultaan lopen van in oorsprong chronologische gebeurtenissen. Daar dwars doorheen ontwikkelt zich nog een prachtige liefdesrelatie, wordt een oude relatie afgesloten en heeft de hoofdpersoon ook nog te maken met een dementerende vader. Genoeg onderdelen om een goed gevuld verhaal neer te zetten. En zoals de titel al doet vermoeden is er een hoofdrol weggelegd voor tijd in al zijn verschijningsvormen. Wat ís tijd? En is dat voor iedereen hetzelfde? En zou het ook mogelijk en te accepteren zijn dat alle ontwikkelingen al gebeurd zijn, dat alles al bestaat en dat het alleen nog de vraag is welke ontwikkeling jij, op dit moment in jouw leven, “ziet”. Er is een voortdurend spel met de elementen waarheid, werkelijkheid en tijd.

In mijn gesprekken met mijn vader hebben verschillende theorieën de revue gepasseerd. De oude filosofen en ook de meer moderne denkers kwamen op tafel (waarbij keer op keer bleek dat mijn vader beter op de hoogte was dan ik 🙂 ). Uitermate interessante discussies waren het gevolg, zelden met het idee dat we “de kwestie” hadden opgelost. Maar misschien is oplossen niet het ultieme doel, misschien is juist het bewust zijn en het zelfstandig blijven nadenken veel essentiëler. Dat illustreerde hij met de anekdote over de drie monniken die al biddend met elkaar door een bos wandelden. Uiteindelijk bereiken zij de bosrand en zien daar in het vroege ochtendlicht een waterdruppel aan een struik hangen. De één ziet een robijnrode kleur in de druppel, de ander ziet een diepblauwe glans, terwijl de derde monnik ervan overtuigd is dat de druppel parelmoerwit is. Dezelfde druppel, maar afhankelijk van lichtval, eigen blik en verwachtingspatroon heeft die druppel tegelijkertijd meerdere verschijningsvormen. Wat is dan werkelijk? Wie spreekt er dé waarheid?

Misschien zitten we, als samenleving, inderdaad bij Plato in de grot: door het licht dat van achter ons naar binnen valt, zien we niet de werkelijkheid, maar slechts een afspiegeling daarvan, die wij overigens voor de werkelijkheid houden. Ik ben hier graag mee bezig, helaas gun ik mijzelf slechts zelden “de tijd” om mij verder in deze onderwerpen te verdiepen. Wat ik een erg leuk boek over filosofie vind is het heerlijke, vermakelijke Filosofie voor beginners van Donald Palmer, uitgegeven bij Unieboek Uitgeverij Het Spectrum. De zo nu en dan ingewikkelde theorieën worden ondersteund en uitgelegd met behulp van cartoonachtige tekeningen. Het staat bij mij al jaren in de kast, maar in voorbereiding op deze blogpost ontdekte ik dat het nog steeds verkrijgbaar is.

Sybold Deen geeft in het nawoord zelf aan dat het in Tijdloos om fictie gaat (en ik hoop dat hij de terloopse opmerking over het eventueel afmaken van het verhaal over de reis naar Mars, serieus neemt). Is het goed geschreven? Als het echt om zinsconstructie, taalgebruik, stijlfiguren en dergelijke gaat, dan is mijn antwoord dat het zeker niet het allerbeste schrijfproduct aller tijden is. Deen heeft een vrij concrete schrijfstijl, die ondanks het onderwerp weinig aan de verbeelding over laat. Heeft dat mij gestoord of afgeleid? Absoluut niet. Ik heb genoten van Tijdloos. Het bracht voor mij veel herinneringen en emotionele ankers naar boven, het heeft een positieve verhaallijn, waarbij de hoofdpersoon en zijn partner zicht hebben op een mooie toekomst.

Als je in bent voor eens iets anders, dan raad ik jou deze roman zeker aan. Het past je naadloos of het past helemaal niet. Daar kom je snel genoeg achter.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Tijdloos is uitgegeven via Lycka till Förlag. Mijn dank gaat uit naar de distributeur en de auteur zelf, voor het contact opnemen en beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Langs de rand

Overal is wel wat. In elke familie, in elk gezin en in willekeurig welke relatie zijn er eigenaardigheden. In relatieve zin en soms zelfs in absolute zin. En dan is er ook nog een objectieve of juist een subjectieve benadering. Oftewel: het is voor een buitenstaander in principe niet te zeggen of iets eigenaardig is of niet. En dat is dan ook mijn probleem met het schrijven van een blogpost over de roman Iedereen kan schilderen van Emma Curvers (uitgegeven bij Atlas Contact). In deze roman draait het om Iris Kostons, of eigenlijk niet om Iris maar om haar vader Hans. En niet alleen om Hans, maar ook om moeder Elsbeth en zus Mia. En toch ook weer vooral om Iris. Zo vermoeiend, verwarrend en eigenaardig als dit klinkt, zo vermoeiend, verwarrend en eigenaardig is het leven van Iris.

Bij alle vier zit minimaal één steekje los. Bij de één wat meer steekjes dan bij de ander, maar de combinatie van deze persoonlijkheden in één gezin maakt het geheel tot een explosieve, onberekenbare situatie. Al vanaf de eerste bladzijden merk je dat de verhoudingen binnen de familie op scherp staan. Zeer beklemmend weet Curvers te beschrijven hoe moeder en dochter omzichtig te werk gaan bijvoorbeeld tijdens een verjaardagsvisite, om Hans niet uit zijn eigen balans te halen. Uit alles blijkt dat deze personen geen enkele basis als gezin hebben, ze hangen als los zand aan elkaar en zijn volledig onbekend met aspecten als wederzijdse steun, niet te verbreken band tussen ouders en kinderen en een zekere mate van gemeenschapszin. Iris is zo gewend aan haar situatie en de onderhuidse spanningen, dat zij weliswaar op afstandelijke wijze ziet dat er bizarre dingen in haar familie gebeuren, maar zonder dat dit inzicht leidt tot zelfstandige, volwassen daden. Zij loopt voortdurend langs en op de rand van de psychische afgrond. En ondanks alle ingeschakelde psychiaters en therapeuten dreigt continu het gevaar dat zij óver de rand wegglijdt.

Door het thema van deze roman is het niet moeilijk om het te associëren met andere boeken die ik heb gelezen. Sterker nog, ik moet mij bedwingen om hier niet een hele waslijst op te sommen van boeken die bij mij naar boven kwamen tijdens het lezen van Iedereen kan schilderen :). Ik mocht deze debuutroman lezen voor de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Nu ik het heb gelezen, kan ik mij bijna niet meer voorstellen dat ik vooraf enige aarzeling voelde of ik op dit moment wel wilde meedoen. Door de omschrijving op de achterflap, de titel (de treffende verwijzing naar het hobbyproduct van Ravensburger) en de tekening op de boekomslag was ik niet direct enthousiast. Ik vermoedde dat het misschien vergelijkbaar zou zijn met PAAZ van Myrthe van der Meer (The House of Books). PAAZ heb ik geruime tijd geleden gelezen en ik vond dat een bijzonder boek. Ik ben ook zeker van plan om de meest recente roman van Myrthe, Up, ook te lezen. In beide boeken gaat het om het levensverhaal van Emma die aan een persoonlijkheidsstoornis en/of depressies lijdt. Myrthe weet heel goed leesbaar en begrijpelijk, met een flinke saus humor, te vertellen hoe het is om zo’n afwijking te hebben, hoe Emma probeert haar problemen te lijf te gaan en hoe het is om terug te keren naar de “normale” maatschappij. Knap geschreven, belangrijk onderwerp, maar van Een perfecte dag voor literatuur verwacht ik toch net een iets ander genre boeken. En dat blijkt de roman van Emma Curvers dan ook te zijn. Een totaal andere sfeer en andere schrijfstijl. Daarom is lezen zo leuk, steeds weer de ontdekkingstocht hoe een schrijver een onderwerp heeft aangepakt en vormgegeven.

Uiteraard dacht ik ook aan de roman van Nanda Roep: Van familie moet je het hebben en kan je het krijgen ook!, met name vanwege het aanstippen van de methodiek van familiesystemen. Als je in staat bent om van enige afstand naar jouw familie te kijken, zie je (volgens de aanhangers van systeemdenken) vaak patronen die zich in de verschillende generaties herhalen. Hoofdpersoon Bianca heeft aardig wat met haar familie te stellen.

Maar bovenal moest ik denken aan twee romans waarin weliswaar een afwijking/stoornis van belangrijke invloed is op de persoon en de verhouding tot andere personen of familieleden, maar waarin gelukkig de rode draad wordt gevormd door een diepgevoelde, af en toe wat onhandig geuite, liefde van een ouder voor een kind. Dit is het geval in het (in principe) jeugdboek Joe & ik van Mireille Geus (Lemniscaat) en in De eerste maandag van de maand van Peter Zantingh (de Arbeiderspers). In laatstgenoemde roman draait het om de dertigjarige Boris die voor onderdak bij zijn vader aanklopt, nadat zijn relatie met Sara is stukgelopen. Door de ernstige dwangstoornis van Boris wordt het voor hem steeds moeilijker om zich in de maatschappij staande te houden. Zijn vader stelt zijn huis en zijn leven voor hem open en de mannen besluiten met elkaar een reisje naar Praag te maken. Door een aantal gebeurtenissen worden vader en zoon gedwongen echt met elkaar te praten over hun levens en hun eigenaardigheden. Terug in Nederland zijn er nog heftige ontwikkelingen met een zwarte rand, maar met een positief slotakkoord. Ik vond het een aparte ervaring om in deze romanvorm iets te leren over het leven met een dwangstoornis.

Iedereen kan schilderen is zeker niet het vluchtige, licht schertsende verhaaltje waarvoor ik in eerste instantie vreesde. Het is een verbijsterend en beklemmend verhaal over een ontwrichte, niet functionerende familie, waarbij de grote vraag blijft of en hoe ieder gezinslid (met of zonder elkaar) zijn of haar vervolgweg weet te vinden. Een prachtig debuut van de jonge Emma Curvers. In de relatief korte tijd waarin wij meeliften in de levens van de familie Kostons, weet zij zonder dat ik precies kan aangeven waardoor dat komt, een indrukwekkend stempel op mijn leeservaring te drukken.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

De meningen van mijn medebloggers vind je via deze link. En mijn hartelijke dank gaat uit naar Atlas Contact voor het beschikbaar stellen van een leesexemplaar.

Het uur van het gevoel

Als kind kon ik uren zoet zijn met zelfverzonnen schrijfspelletjes. Ik gaf mijzelf dan allerlei opdrachtjes, zoals het in spiegelbeeld schrijven van woorden en zinnen of ondersteboven of met mijn “andere” hand. Mijn dominante hand is absoluut de rechter, maar ik kon mij vrij goed redden met mijn linkerhand. Na flink oefenen kon ik uiteindelijk met mijn linkerhand leesbaar schrijven in onderste-boven spiegelbeeld. Ik vermoed dat het mij thans weer heel veel moeite zou kosten om dit resultaat te evenaren :).

Aan deze uitdagingen moest ik meteen terugdenken toen mij de gelegenheid werd geboden om de roman De linkshandigen van Christiaan Weijts (de Arbeiderspers) te lezen. De roman liet even op zich wachten (wat mij en de overige leden van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur de kans gaf om een greep te doen in ons eigen Prioriteitenkabinet). Deze roman is dat wachten meer dan waard.

De hamvraag is dan natuurlijk waaróm ik deze roman zo ongelofelijk de moeite waard vind. En die vraag is absoluut niet makkelijk te beantwoorden. Misschien heb ik helemaal geen antwoord, of is mijn antwoord elke keer anders. Er zijn nu eenmaal van die boeken die precies op het juiste moment onder de juiste omstandigheden worden gelezen.

In minder dan 200 pagina’s sleurt de schrijver ons in eerste instantie mee over de snelweg. De werkelijke snelweg aangezien hoofdpersoon Simon na spontaan ontslag te hebben genomen (gekregen?) als cartoonist, in zijn auto stapt en wegscheurt. Hij pikt onderweg nog even een liftend meisje op, met een grote cellokoffer op haar rug. En ook de denkbeeldige snelweg, waar in hoog tempo een aantal levenservaringen van Simon en ook van de liftster (Katharina) voorbij komt. In dit gedeelte van het boek werd ik vooral getroffen door de manier waarop Weijts de sfeer en omstandigheden weet te typeren. Er heerst een soort studentikoze, licht absurdistische sfeer, waarbij ik overigens door de schrijfstijl geen enkel moment vreesde dat er een doldwaas, kolderiek avontuur zou volgen. “Spitsvondig” was het woord dat mij hier te binnen schoot.

Na drie dagen en een aantal avonturen en uitwisselingen verder, komen Simon en Katharina-met-de-cello aan bij het Franse landgoed waar de moeder van Katharina verblijft. Het verhaal komt dan “tot rust”, in die zin dat dan langzaam maar zeker voor Simon een aantal puzzelstukjes op zijn plaats gaan vallen. Het verhaal wordt dan in mijn beleving heel klein, heel geconcentreerd. De grote boze buitenwereld wordt als het ware teruggebracht naar de individuele wereld en dan eigenlijk ook nog de innerlijke wereld. Waar precies deze omslag plaatsvindt, kan ik, zonder terugbladeren, niet goed vaststellen. Door de opbouw van deze roman voelt het als een heel natuurlijke, logische ontwikkeling.

Nu wil het toevallig zo zijn dat de cello één van mijn favoriete instrumenten is. Wil jij mij in een (positieve) melancholische stemming krijgen, waarbij de tranen om het minste of geringste over de wangen gaan rollen, dan is het recept eenvoudig: laat mij luisteren naar cellomuziek. Ik kon mij daardoor heel levendig voorstellen hoe Simon het heeft ervaren om Katharina via de cello met haar moeder te horen “praten”. Voor beide vrouwen heeft deze cello een heel bijzondere betekenis, hetgeen in het boek steeds duidelijker wordt.

Simon zelf worstelt met zijn linkshandigheid. Of zijn rechtshandigheid. Of zijn tweehandigheid? Gezien de titel van het boek moet de linkshandigheid natuurlijk wel een belangrijke rol spelen, maar voor mij was dat van ondergeschikt belang. Ik geloof niet zo in de vermeende krachten of talenten die de linkshandigen of juist de rechtshandigen hebben. Wat mij wel interesseerde was de persoonlijke ontwikkeling en omwenteling van Simon, zijn besef over hoe hij is geworden wie hij is en wat er voor hem nodig is om in zijn eigen leven weer verder te kunnen. Zijn verleden is nauw verweven met het leven van zijn zus, Emma.

De titel van deze blogpost is ontleend aan het gedicht “To my sister” van de Engelse dichter William Wordworth. Dit gedicht is door Weijts op een prachtige manier verweven met de persoonlijke evolutie van Simon. Achterin het boek staat het volledige gedicht opgenomen. “Het uur van het gevoel” dekt in mijn beleving goed de lading: in slechts een paar dagen tijd wordt het leven van Simon onderste boven gegooid en moet hij een nieuwe invulling aan en voor zichzelf geven.

Het is alsof ik Simon, Katharina maar ook Emma al jaren ken. Ik was oprecht verdrietig om te lezen hoe het leven van Emma is verlopen. Zij had niet bepaald al het geluk van de wereld aan haar zijde. Hoe anders kan een leven lopen, bijvoorbeeld van de Emma uit het heerlijke, positieve boek Emma’s Geluk van Claudia Schreiber (Orlanda Uitgevers) In deze roman lacht het leven Emma in eerste instantie ook niet toe. Door een wonderlijke familie en bijzondere woon- en leefomstandigheden heeft zij weinig vertrouwen in de toekomst. Maar door het spreekwoordelijke geluk bij een ongeluk begint de zon weer wat te schijnen, hoewel het slot echt even slikken was. Een heerlijk boek voor “tussendoor”. Niet elk boek kan en hoeft van het kaliber van De linkshandigen te zijn.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

En hier weer de link om te lezen wat mijn medebloggers van deze roman vinden.

Uiteraard komt Cathelijne van Een perfecte dag voor literatuur de eer toe voor het mogelijk maken van deze leeservaring, die overigens zonder de welwillende medewerking van De Arbeiderspers niet tot stand had kunnen komen. Daarom hartelijk dank!