Ontpuberen

Je kent hem vast: de commercial van het opleidingsinstituut NCIO met als slogan iets over een stok en een lat: “De hoogte van de lat, die bepaal jij.” Die reclametekst drong zich steeds naar voren tijdens het lezen van Paper Towns van John Green (uitgegeven bij Lemniscaat). En ik weet dat ik de lat voor Green, althans voor deze Young Adult-roman, hoog heb gelegd. Eerder heb ik Een weeffout in onze sterren van hem gelezen en mede door de voor mij zeer herkenbare setting vond ik dat boek geweldig. Daarom wilde ik ook graag deze andere, veel bejubelde, roman van zijn hand lezen. Ik legde de lat dus heel hoog, maar de lat lag niet stevig genoeg.

In een hele korte samenvatting is de verhaallijn dat Q (Quentin Jacobsen) en Margo Roth Spiegelman elkaar hun hele leven kennen, op een aantal cruciale momenten in hun leven samen het een en ander meemaken en Margo vervolgens spoorloos verdwijnt. Q gaat naar haar op zoek.

Genoeg elementen om te veronderstellen dat dit een spannend boek en misschien zelfs wel een thriller is. Ik heb het in ieder geval niet op die manier ervaren. Dat wil overigens niet meteen het tegenovergestelde betekenen, want het is zeker geen saai, doelloos boek. Ik moest echter heel erg wennen aan de sfeer en de overduidelijke setting in een groep van 18-jarigen, in hun eindexamenjaar. Dat is voor mij al weer aardig wat jaren geleden 🙂 Door het Amerikaanse leven en het in mijn beleving wat sloom voortkabbelen van de levens van Q en zijn vrienden voelde ik mij niet betrokken bij de verhaallijn. Het is goed geschreven, maar het kon mij niet raken. De lat begon te wiebelen en schoof een beetje naar beneden.

Dit veranderde overigens resoluut op het moment dat Q met zijn vrienden bij een zogenaamde pseudowijk (paper town) aankomt en overvallen wordt door een allesomvattende angst over het lot van Margo. Dat was het moment dat het boek weer mijn volledige aandacht en interesse had en waardoor de wiebelende en verschuivende meetlat weer rotsvast kwam te liggen. De manier waarop Green de heftigheid van de gevoelens en gedachten van Quentin omschrijft, laat weer zien wat een prachtig schrijverstalent hij heeft.

In het eerste gedeelte van het boek (met de goedgekozen titel De touwtjes) komen een aantal spectaculaire avonturen voorbij. Qua intensiteit en sfeer deed mij dit terugdenken aan de jeugdroman De jongen die het liet regenen van Brian Conaghan (Lannoo). Het “himmelhoch jauchzend zum Tode betrübt” wat zo kenmerkend is voor pubers en jonge adolescenten komt in beide boeken mooi naar voren.

En de eigen kijk van Margo op het gebruik van hoofdletters (volledig willekeurig, ook midden in een zin, want anders is het zo oneerlijk voor de andere letters) bracht meteen in herinnering de roman Wanneer wordt het eindelijk weer zoals het nooit is geweest, geschreven door Joachim Meyerhoff en uitgegeven bij Signatuur/WPG Uitgevers. In die roman had de plaats van een letter een bepaalde betekenis, een bepaalde lading en dat was het gevolg van het luisteren naar de gesprekken van zijn vader (psychiater) en het overige medische personeel.

In Het gras, het tweede gedeelte, is er veel meer aandacht voor een aantal filosofische en psychologische aspecten van de verdwijning, de aanleiding, de reacties en verwachtingen. Dat gedeelte vind ik heel prettig om te lezen, hoewel ik mij wel afvroeg in hoeverre deze overwegingen passen bij de leeftijdscategorie van Q. Ik kan mij dat ook niet meer herinneren van de periode dat ik zelf rond die leeftijd was, maar misschien komt dat ook wel doordat het leven in Amerika (nu) niet vergelijkbaar is met het leven in Nederland (toen). Extra aandacht moet er wat mij betreft absoluut zijn voor de bijzondere positie en opvattingen van beide ouderparen. De ouders van Q zijn beiden therapeut en dat is aan de manier waarop zij redeneren heel goed te merken. Dat was zowel humoristisch als verbijsterend. De opstelling van de ouders van Margo is ook niet echt standaard te noemen. Ik voelde plaatsvervangende schaamte bij hun argument om Margo wel of niet te gaan zoeken.

Over de roadtrip in het derde deel (Het vat) ga ik niets schrijven want je moet zelf ontdekken hoe het verhaal van Q en Margo “afloopt”. Het onderstreept in ieder geval hoe fijn het is om echte vrienden te hebben.

Het feit dat de Nederlandse vertaling dezelfde titel heeft als de oorspronkelijke versie geeft al aan dat er niet direct een Nederlandse equivalent te vinden is. Gedurende het boek wordt steeds meer duidelijk wat er wordt verstaan onder Paper Towns en van welke kant je dat kunt bekijken (bijvoorbeeld letterlijk, als wel of niet bestaande plaats op de kaart, en figuurlijk, in de zin van hoe je zelf tegen het leven en jouw positie daarin kunt aankijken).

Al met al moest ik dus erg wennen aan dit boek, maar achteraf ben ik blij om te kunnen constateren dat het een prettige leeservaring was. Ik denk dat dit genre YA-boeken kan helpen om relatief jonge lezers te begeleiden met de (over)stap naar “volwassen” literatuur. En dat is in dit geval de verdienste van John Green.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Ik heb Paper Towns kunnen lezen doordat Uitgeverij Lemniscaat mij een leesexemplaar heeft toegezonden, waarvoor uiteraard mijn hartelijke dank.

Exotische vlinder of Muurbloempje?

Middelbare school + 5e klas = werkweek. En omdat ik op een relatief kleine school zat, was er geen sprake van een keuze voor de bestemming, maar werd die week sinds jaar en dag doorgebracht in Berlijn. Eerste helft jaren tachtig betekende dit het Berlijn “met Muur”. Mijn broer heeft dat alles mogen meemaken. Vol met verhalen, enthousiast en verbijsterd tegelijk, kwam hij na die week weer thuis. Helaas besloot mijn vader, twee jaar later, dat het voor mij (kleine lichamelijke handicap, daardoor destijds niet zo stevig ter been) niet verstandig was mee te gaan op werkweek. En hoe rationeel begrijpelijk ook, het voelt toch nog wel steeds als een gemiste kans.

Natuurlijk kan ik nu alsnog naar Berlijn, maar het huidige Berlijn zal anders zijn dan het ommuurde Berlijn van toen. Dat was voor Xavier Hackel al merkbaar, als hij een paar jaar na de val van de Muur weer naar Berlijn (en vervolgens naar Oost-Pruisen – Polen) gaat. Xavier is de hoofdpersoon uit de roman De schreeuw van de vlinder van Jan Herman Brinks (Brainbooks – Uitgeverij de Brouwerij).

Xavier Hackel is een jonge promovendus die in 1988 voor zijn universitaire onderzoek naar Berlijn gaat. Oost-Berlijn wel te verstaan. Hij wil onderzoeken wat de achterliggende motivatie is om een standbeeld van Frederik de Grote weer in ere te herstellen. Xavier ziet hierin een aanwijzing voor een mogelijke hereniging van de twee Duitslanden. Zijn omgeving is daar nog lang niet van overtuigd en in Oost-Berlijn worden zijn bewegingen dan ook nauwlettend in de gaten gehouden. Gaat hij als Westerling problemen veroorzaken? Is hij een communist, een marxist? De grote vraag is alleen: wie houdt hem precies in de gaten? Langzaam maar zeker sijpelt het wantrouwen in alles en iedereen bij Xavier naar binnen, ook in de relatie die hij vol overgave aangaat met de Oost-Duitse reisleidster Ilse. Dit wantrouwen, met een totaal ontredderd gevoel als gevolg, deed mij terugdenken aan de roman van Maartje Laterveer met de titel De mooiste kleur die niet bestaat (Meulenhoff). In die roman draait het primair om Julia die uit Oost-Berlijn weet te vluchten maar daarbij haar moeder en haar partner achterlaat. Later, na de de val van de Muur, gaat zij als journaliste terug en ontmoet haar grote liefde opnieuw. Zij wisselen hun verhalen uit, maar wie kan nu nog precies achterhalen hoe alles gelopen is. Wie heeft wie geholpen of juist verraden? Welk verhaal is juist en is “juist” niet een begrip bij uitstek dat door omstandigheden wordt ingekleurd?  Beklemmend, verwarrend, verontrustend.

Naast het thema naoorlogs Duitsland en de Muur valt De schreeuw van de vlinder op door de schrijfstijl en het taalgebruik van Brinks. Het is geen roman die je even snel weg leest, elke zin heeft zijn plek en zijn betekenis in het geheel. Brinks schuwt het gebruik van “moeilijke” (in de zin van niet-alledaagse) woorden niet en ook zijn zinsconstructies zie jij tegenwoordig niet vaak meer. Persoonlijk vind ik het wel prettig om zo nu en dan weer eens een boek te lezen waar je een beetje moeite voor moet doen. Na een schitterend en veelbelovend begin had ik even moeite om de aandacht er bij te houden. Maar met elke zin, met elke gebeurtenis werd dat steeds makkelijker. De grote mate van (historische) details verraadt de achtergrond van de schrijver als historicus en journalist. Het is ook wel bijzonder om bij stil te staan dat deze roman in 2013 is geschreven (althans in dat jaar uitgegeven), maar het verhaal zich in 1988 en een paar jaar daarna afspeelt.

Ilse noemt hem een vlinder, een exotische vlinder. Zij geeft hem een porseleinen vlinder en dat aandenken is voor Xavier gedurende een aantal jaren het tastbare bewijs van haar bestaan en hun gemeenschappelijke ervaringen. In de beleving van Ilse fladdert hij als een vlinder heen en weer tussen Oost en West, tussen persoonlijke, licht moralistische opvattingen en maatschappelijk verantwoorde stellingen. Xavier is geobsedeerd door de grens tussen Oost en West, zowel de fysieke in de vorm van de Muur als ook de psychische grens door het verschil in levens en opvattingen. Voor communisten is geschiedenis vooral politiek en dat blijkt dan ook uit hun gedrag en ideeën. Ook in zijn eigen familie zijn er muren opgeworpen. Het verleden van zijn grootouders en zijn eigen ouders drukt nog zwaar op het eigen leven van Xavier en beïnvloedt zijn toekomstvisie. Het beslechten van die muren kost trouwens minstens net zo veel moeite als het beslechten van de Berlijnse Muur.

Bij zijn aankomst in Berlijn ziet Xavier een prachtig huis in Jugendstil-stijl staan. Of dit huis er werkelijk staat, blijft de vraag. Het is misschien meer een materialisatie van de beschrijving van het huis van zijn grootouders. Dat huis staat echter in Oost-Pruisen en daar komt Xavier pas enige jaren na de val van de Muur terecht. Het huis heeft een soort boodschap voor hem. Dit deed mij terugdenken aan De schaduw van de wind van Carlos Ruis Zafón (Signatuur – A.W. Bruna). In mijn herinnering is daar ook een huis dat een bepaalde sfeer uitstraalt en een boodschap of waarschuwing wil laten uitgaan.

Ik heb niet de illusie dat ik de (diepere) bedoeling van Brinks helemaal heb ontdekt. Zeker wat het slot betreft heb ik daar mijn eigen invulling aan gegeven. En dat is misschien ook precies wat de schrijver ons toestaat. Geschiedenis is geen statisch, concreet gegeven en geschiedenis is niet alleen maar het verleden. Ook in het hier en nu is de invloed van “toen” voelbaar. Het maakt dat je af en toe ook met een meer afstandelijke blik naar het heden gaat kijken. En dat is zowel beangstigend als geruststellend. Al met al een bijzondere leeservaring.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Uitgeverij De Brouwerij maakte het voor mij mogelijk om De schreeuw van de vlinder te lezen, waarvoor mijn hartelijke dank.

“Je gaat toch wel lief over me schrijven?”

Het is alweer ruim een jaar geleden dat ik naar het Boekenbloggersevent van Uitgeverij Meulenhoff ben geweest. Eén van de onderdelen op die dag was een workshop “recensie schrijven”, gegeven door Marieke Groen. Zij schudde de groep wakker met de opmerking dat “elke blogger schrijft om gelezen te worden”. Het vaak naar voren geschoven argument dat je het vooral voor jezelf doet, verwees zij onverbiddelijk naar de prullenbak. Vrije quote: “als je alleen voor jezelf schrijft, hou het dan bij een dagboek en leg dat ver weg in een la”.

Ik moest hier de afgelopen tijd regelmatig aan terugdenken. Want wij, de boekenbloggers van Een perfecte dag voor literatuur, zouden vandaag een bepaalde uitgave bespreken. Inderdaad zouden, want de auteur heeft aan Cathelijne, onze organisator, gevraagd door onze club geen aandacht te laten besteden aan de publicatie. Onbegrijpelijk, toch, als je auteur bent?! Dat was mijn eerste reactie. Mijn tweede reactie is (uiteraard)  iets genuanceerder: waarom ziet deze auteur zo op tegen een publiciteitsbommetje via Een perfecte dag voor literatuur? Nog iets algemener gesteld: welk imago hebben boekenbloggers en dan met name bloggers die in groepsverband of in een blogtour over een bepaald boek, verhalenbundel, gedichten of anderszins schrijven?

Ik lees graag en ik blog graag over wat boeken met mij doen. Een perfecte dag voor literatuur is een geweldige stimulans om allerlei romans van een kwalitatief hoog niveau te lezen.Voor mijzelf heb ik ontdekt dat over een leeservaring schrijven een extra dimensie aan het geheel toevoegt. Het valt zeker niet altijd mee om een mening te verwoorden, een mening die ook enige dagen/weken/maanden later nog stand houdt. Dat alles maakt dat ik mijn boekenblog, hoewel een hobby, serieus aanpak en mij inspan om een zo eerlijk en reëel mogelijke blogpost te schrijven. Daarbij is mijn eigen persoonlijkheid natuurlijk een niet te verwaarlozen ingrediënt 🙂 : ik houd van afwisseling, van associëren, van nadenken.

Genoeg over mij. Hoe zit het nu met boekenbloggers in het algemeen? Zijn er te veel promotionele acties en blogtours waarbij “de gewone lezer” wordt ingeschakeld? Klinkt dit inmiddels dermate commercieel dat “het lijdend voorwerp” er niet meer in gelooft dat aan dergelijke acties vaak serieuze bloggers mee doen? Is het verklaarbaar dat een schrijver of dichter “bang” is voor een mogelijk niet-gefundeerde mening van “zo maar wat lezers”?

Vanwege de door mij zo gewenste afwisseling doe ik regelmatig met acties mee. Ik heb bijvoorbeeld meegedaan met een blogtour rondom de roman De barmhartigen van Koen van Wichelen, de blogpost Sores voor Sores was daarvan het gevolg. En De hoogte van de letters was naar aanleiding van de blogtour over een roman van Joachim Meyerhoff met de krankzinnige titel Wanneer wordt het eindelijk weer zoals het nooit is geweest. En ik doe ook regelmatig mee met het initiatief (op twitter) Leestweeps en daar wil ik ook nog wel eens een blogpost over schrijven, bijvoorbeeld Wat zou je doen, geïnspireerd door Mijn vader was een NSB’er van Elmer den Braber.

En zelfs als ik dan van mening ben dat een boek als literaire prestatie (wat dat dan ook precies mag zijn) niet tot de top hoort, blijkt vaak dat in dat geval het thema toch voldoende prikkelt om een blogpost te willen schrijven. Mijn oma riep vroeger te pas en te onpas: “stilstand is achteruitgang” en dat geldt ook voor lezen. Door te lezen verruim je je eigen wereld en al lezend meander je langs steeds meer boeken, boeken die voor de eigen ontwikkeling zo belangrijk kunnen zijn.

Misschien gooi ik de knuppel dan nu maar eens in het hoenderhok en roep ik uitgeverijen op om in contact met hun auteurs meer aandacht te besteden aan de boekenbloggerswereld. Natuurlijk zijn er puur commerciële acties, maar vele activiteiten zijn er simpelweg op gericht om een mooi, nieuw product de kans te geven om een plek in ons collectief leesgeheugen te verwerven. Niet omdat het politiek correct is om een bepaald boek op tafel te hebben liggen, maar juist om zo de gelegenheid te bieden aan lezers om kennis te maken met de persoonlijke manier waarop die auteur de wereld om zich heen weet te vangen in woorden.

Er zijn heel veel gepassioneerde boekenbloggers. Misschien ligt de voorkeur van de ene blogger meer bij een spannende roman met een duidelijke verhaallijn en die van een andere blogger weer meer bij stilistische hoogstandjes, mooie sfeerimpressies en dergelijke. De een zal meer aandacht hebben voor korte verhalen, de ander heeft meer ervaring en interesse in gedichten van Nederlandse bodem. De rode draad is dat wij ons allemaal inspannen om onze lezers een goed beeld te geven van wat wij gelezen hebben. Daarmee kunnen onze lezers ook weer de lezers van de auteur worden.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Uit het bovenstaande blijkt dat ik GRAAG wil dat publicaties van mijn hand worden gelezen. Dus ik vind het leuk als jij mij volgt op wordpress, bloglovin’, twitter, goodreads, hebban en/of facebook.

Wat mijn medebloggers vandaag schrijven, lees je hier.

Elke’s lot

Broeierig. Ongemakkelijk. Dat zijn woorden die blijven hangen na het lezen van de roman Muidhond van Inge Schilperoord (Uitgeverij Podium). En je moet maar durven: een verhaal schrijven met een pedofiel als hoofdpersoon. Inge Schiperoord durfde dat gelukkig. Haar achtergrond van forensisch psycholoog zal haar zeker hebben geholpen bij het thema, maar het zijn toch echt haar schrijverskwaliteiten die van dit boek een bijzondere leeservaring maken.

In Muidhond maken we kennis met Jonathan. Jonathan is in principe een volwassen man. Volwassen qua leeftijd, maar niet qua persoonlijke ontwikkeling. Hij heeft enige tijd vastgezeten, maar vooralsnog komt hij op vrije voeten. Waarom hij vastzat, wordt niet met zo veel woorden verteld, maar er komt wel duidelijk naar voren dat het te maken heeft met het contact tussen Jonathan en een (jong) meisje. Hij keert terug naar het huis van zijn oude, ziekelijke moeder om daar zijn leven weer op te pakken en er hard aan te werken dat hij “een beter mens” wordt. Om dat te bereiken heeft hij  een werkboek met opdrachten en maakt hij elke dag een planning om op tijd zo goed mogelijk aan die opdrachten te werken. Jonathan heeft van alle woorden en adviezen van zijn begeleiders niet veel begrepen. Hij heeft wel gevoeld dat het om hem ging, maar de gebruikte termen en technieken bereiken hem niet. Als lezer realiseer je wat een groot gapend gat zich bevindt tussen wat de professionele begeleiders willen bereiken en dat wat op de “patiënt” overkomt en door die persoon begrepen kan worden. Niet alleen voor Jonathan, maar voor deze hulpverlening in het algemeen.

Jonathan en zijn moeder moeten binnenkort verhuizen, omdat hun wijk wordt gesloopt. De meeste buurtbewoners zijn al vertrokken. Op het moment dat Jonathan weer thuiskomt, woont er een moeder met een dochtertje naast hen. Deze moeder is meer af- dan aanwezig en uit alles komt naar voren dat het meisje bijzonder vaak op zich zelf is aangewezen. Het meisje, met de zeer toepasselijke naam Elke, sluit vriendschap met Jonathan en komt langzaam maar zeker steeds meer in zijn persoonlijke omgeving. Het is uitermate intrigerend om mee te maken hoe Jonathan de ontwikkelingen beschouwt, grip probeert te houden op de situatie en desondanks zijn eigen grens steeds verder verlegt. De weersomstandigheden werken ook niet mee: het is een hele warme, broeierige, zomerse periode. Jonathan houdt van vissen. Op één van zijn tochten treft hij een muidhond (dat is een soort zeelt) en die vis gaat mee naar huis om door hem verzorgd te worden. Een prachtige metafoor om de troosteloze, hopeloze situatie van Jonathan zelf weer te geven. Net zo als de vis slechts loom kan rondhangen in het aquarium of doelloos rondjes zwemmen, zo vergaat het Jonathan ook. Hij worstelt met zijn eigen gedachten en gevoelens, maar hij is onvoldoende in staat om zijn eigen omstandigheden te veranderen. Zijn contact met Elke nadert een climax. En het had letterlijk elk meisje kunnen zijn, want het is vanaf het allereerste begin al onvermijdelijk dat Jonathan weer “de fout” in zal gaan. Hoe de climax er precies uitziet, was zeker verrassend. Voor het hoe-wat-waarom moet je toch echt zelf deze roman gaan lezen. Ik kan het je zeker aanbevelen.

Het is een geweldige prestatie van de schrijfster dat zij door de manier waarop zij ons meeneemt in de wereld van Jonathan, er voor zorgt dat ik een lichte sympathie voor hem ging voelen. Je gaat hem enigszins begrijpen, in die zin dat het niet tot een acceptatie van zijn handelen leidt maar wel dat je je realiseert dat hij ondanks al zijn harde werken, eigenlijk niet anders kan dan doen wat hij doet. Een ongemakkelijk besef.

Door die zinderende hitte, de broeierige atmosfeer moest ik opeens denken aan Meisje in het veen, een roman van Koos van Zomeren (Singel Uitgeverijen – Arbeiderspers). Dit boek heb ik jaren geleden in het kader van mijn leesclub-irl gelezen en eerlijk gezegd heb ik er destijds geen plezier aan beleefd. Ik vond het een raar verhaal over een vreemde man (Willem Egge) en een voor mij op dat moment wat ongrijpbaar thema. Verder heb ik weinig actieve herinnering aan het verhaal van Van Zomeren, wat er precies gebeurde (of juist niet gebeurde). Het blijft een bijzonder fenomeen dat er dan toch door het lezen van een ander boek, een herinnering naar boven piept, een herinnering aan een boek dat verder in mijn geheugen is weggezakt. Blijkbaar heeft de schrijver de sfeer dermate goed neergezet, dat ik dat onbewust toch in mijzelf heb opgeslagen en daar nu op teruggrijp. Het is dus zo’n boek waarvan ik nu denk: moet ik het misschien herlezen? Heb ik het destijds niet op de juiste waarde weten te schatten? Maar ja, herlezen of nieuwe boeken lezen, dat blijft een lastige keuze.

Overigens moest ik nog aan een ander boek denken tijdens het lezen van Muidhond. Door de uitgebreide aandacht voor de vis, de pogingen van Jonathan om de leefomgeving voor de vis op orde te houden en de muidhond van goede en voldoende voeding te voorzien, bedacht ik mij dat ik nog een roman in de kast heb staan met de titel Vissen voeren van Fabio Genovesi (AW Bruna – Signatuur). Dit boek heb ik als vooruitleesexemplaar een jaar of 3 geleden gewonnen bij een promotionele actie. Ik was toen nog niet bezig met mijn boekenblog en tot mijn grote schande moet ik bekennen dat ik het boek simpelweg in de kast heb gezet en tot nu toe nog niet de moeite van het lezen heb genomen. Daar komt nu op korte termijn verandering in! En wellicht volgt er dan nog een blogpost over 😉

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

De hoogte van de letters

Waar zal ik beginnen? Begin ik netjes bij het begin of leg ik juist eerst de nadruk op het eind? Begin ik met te vertellen dat ik met deze blogpost meedoe in de blogtour die door WPG Uitgevers België in samenwerking met Signatuur is georganiseerd? Of begin ik met de analyse van de titel? Dat ligt bij een titel als Wanneer wordt het eindelijk weer zoals het nooit is geweest redelijk voor de hand. Overigens zou het verboden moeten worden om boeken met een lange titel te publiceren. Wordt er dan nooit rekening gehouden met slechts 140 tekens in een tweet? 🙂

En ik kan er niets aan doen dat ik zo raar begin. Dat is volledig te wijten (of beter: te danken) aan deze roman van de Duitse auteur Joachim Meyerhoff. De jeugd van de hoofdpersoon, Josse/Joachim, speelt zich namelijk af op het terrein van een psychiatrische jeugdinstelling (in Noord-Duitsland, jaren ’70), waarbij “jeugd” heel ruim genomen moet worden. Zijn vader is de directeur van deze instelling en de woning van het gezin staat op dit terrein. Het gezin bestaat naast vader en Josse uit moeder, twee oudere broers en de hond. Voeg aan deze bijzondere setting de levendige fantasie van Josse toe, in combinatie met zijn onverklaarbare woedeaanvallen, en je hebt genoeg elementen om een tot de verbeelding sprekend boek te schrijven.

Het boek leest in eerste instantie als een verzameling jongensavonturen, met een soort Q&Q-uitstraling. Waarschijnlijk komt dit ook doorat ik in dezelfde periode ben opgegroeid, dus is het een en ander best herkenbaar. Bijzonder is natuurlijk wel dat Josse dagelijks wordt geconfronteerd met het van de norm afwijkende gedrag van de bewoners c.q. patiënten. Enerzijds merk je als lezer dat dit voor hem dus een hele gebruikelijke omgeving is, anderzijds is het overduidelijk dat dergelijke woonomstandigheden invloed hebben op de persoonlijke ontwikkeling van een jongen. Zo is daar het prachtige hoofdstuk over leren schrijven op school. Josse heeft moeite om alle letters op dezelfde lijn te zetten. Dit komt omdat voor hem een letter een bepaalde “waarde” heeft. De patiënten wonen namelijk in de diverse gebouwen die op het ommuurde terrein staan. Elk gebouw wordt aangeduid met een eigen letter en elke afdeling in het gebouw wordt aangeduid met de plek binnen het gebouw. Er is dus bijvoorbeeld een afdeling C Hoog en een afdeling E Midden. Hoe hoger de plaats in het gebouw, hoe zwaarder de afwijking van de bewoners. Dus een woord dat begint met een k wordt afhankelijk van de betekenis door Josse met een hoge of juist lage letter (ten opzichte van de schrijflijn) geschreven. Een gevaarlijke kat begint voor hem met een k-hoog.

Wat verder opvalt is de extreme gevoeligheid van de hoofdpersoon. Hij ervaart meer dan hij meemaakt, hij voelt meer dan hij ziet. Hij is ook nog eens extreem onrustig, kan geen moment stilzitten. Je zou in onze huidige tijd vermoeden dat er wel eens een pilletje Ritalin voorgeschreven zou kunnen gaan worden. Hij vormt een wonderlijke combinatie met zijn extreem aanwezige en tegelijk extreem afwezige vader. Vader kan zich volledig verliezen in een onderwerp, in die zin dat hij dan alles wat los en vast zit over dat onderwerp leest. De boeken liggen vervolgens “leeg gelezen” op de grond. Het in de praktijk brengen van al deze theoretisch verkregen kennis, is iets heel anders. En het vermogen van vader om zich in zijn jongste zoon te verplaatsen laat ook nog wel wat te wensen over. Josse komt niet toe aan het vertellen over zijn ervaringen tijdens een reis door Turkije, want vader weet door het doorspitten van een aantal reisgidsen véél meer over het land. Hij weet het in ieder geval beter.

Langzaam maar zeker merk je een ontwikkeling bij Josse die we simpelweg zouden kunnen benoemen als: volwassen worden. Afstand nemen van de familie, afstand nemen van de opvattingen over de jeugdjaren. En dan komt de twijfel. De twijfel knaagt zich een weg door het pantser van prettige, positieve herinneringen. Het gezin wordt niet gespaard wat betreft persoonlijke drama’s. En het overlijden van de hond maakt diepe indruk op Josse. Het voelt als het wegvallen van de laatste schakel die het gezin als gezin bij elkaar hield.

Ik vind het uitermate knap hoe de schrijver zonder expliciet hierover al iets te melden, toch duidelijke aanwijzingen geeft over de relatie tussen de ouders. Pas veel verder in het verhaal wordt aandacht besteed aan de stand van de bedden in de ouderslaapkamer. Bij deze ontwikkeling moest ik terugdenken aan de vader van David Sores, uit de roman De barmhartigen (uitgeverij Manteau – WPG Uitgevers België), die met een verrekijker op de borst beweerde zich regelmatig in het bos terug te trekken om van de natuur te genieten, terwijl in werkelijkheid hij op die momenten samen was met een andere, aantrekkelijke, vrouw. Dat was zijn manier om zich bij tijd en wijle te onttrekken aan de plak van zijn vrouw. Bij de vader van Josse ligt dat naar mijn gevoel iets genuanceerder. Daar is het eerder de moeder die onder de weliswaar charismatische maar tevens verpulverende invloed van de vader staat en daardoor niet in staat is een evenwichtige relatie met hem te behouden.

Wanneer wordt het eindelijk weer zoals het nooit is geweest. Wat een prachtige titel. Laten we de Griekse filosoof Heraclitus er maar bij halen: panta rhei, oftewel alles stroomt, alles is in beweging. Dus zelfs als je af en toe verzucht dat het vroeger beter of makkelijker was dan nu, zal bij echte analyse van waarnaar je verlangt blijken dat het nooit zo is geweest. Herinneringen worden ingekleurd door de omstandigheden van nu. Dit laat de roman van Meyerhoff duidelijk zien. Het was een fijne leeservaring met een lach en een traan, mijn dank gaat uit naar de uitgever dat ik mee mocht doen in de blogtour.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Via deze link zie jij het volledige blogtourprogramma. Lees ook eens wat de andere deelnemers van de roman vonden.

Zeg het maar

Dit wordt een hele korte blogpost. Voor vandaag staat namelijk de roman Een vrouw op 1000 graden van Hallgrímur Helgason (de Arbeiderspers) op de planning. En over dat boek valt niet te bloggen. Of, beter gezegd, over dat boek valt een levenlang te bloggen. Elk element in het tachtigjarige leven van de hoofdpersoon is het waard om bij stil te staan, over te filoseferen, terug te denken, vooruit te denken, je eigen leven van afstand te bekijken, verwachtingen voor je eigen toekomst te durven vormen en wat je er nog meer over kunt verzinnen. Wat een juweel. En wat een ellendig boek om te lezen, want het in je opnemen en verwerken van zoveel gebeurtenissen en zoveel gedachten en (under)statements kost veel tijd en aandacht. Waanzinnige planning om het per sé vandaag te willen bespreken 🙂

Hoe is het mogelijk dat een man zo goed en karakteristiek over een vrouw kan schrijven? Is het juist de afstand die een man kan nemen? Is het dat deze vrouw in alle opzichten een vrouw is en in alle opzichten toch ook weer niet? Ik heb geen antwoord, maar ik vind het een briljante prestatie. En in het verlengde daarvan: chapeau voor de vertaler! Het lijkt mij geen gemakkelijke opgave om een zo knap in elkaar gestoken levensgeschiedenis niet alleen adequaat maar zeker ook zeer goed leesbaar te vertalen. Het moet voor een schrijver bijzonder prettig zijn te ervaren dat het oorspronkelijke kunstwerk ook in een vertaling niets van haar glans heeft verloren.

Het is een cliché maar daardoor waar: boeken lezen opent een wereld voor de lezer. Ik heb al eens eerder geschreven dat ik eigenlijk bar weinig weet over de (dictatoriale) geschiedenissen van Portugal en Spanje. Maar ook  het koloniale Denemarken met hun greep op IJsland en Groenland en de Duitse invloeden, is een onderwerp waar ik nauwelijks het bestaan van ken. Voor het eerst werd ik mij hiervan bewust in Smilla’s gevoel voor sneeuw van de schrijver Peter Hoeg (Meulenhoff). In deze roman komt de verhouding Denemarken-Groenland naar voren. In Een vrouw op 1000 graden is de hoofdpersoon Here afkomstig van IJsland, maar zij brengt haar jeugd, oorlogsjaren en verdere levensjaren in diverse landen door.

Inmiddels heb ik het idee dat ik bijna de enige ben die niet lyrisch is over De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween (deze roman is van de hand van Jonas Jonasson en is uitgegeven bij Signatuur). Waarschijnlijk had ik van dat boek vooraf een andere verwachting. Toen ik door had dat het niet het humoristische verhaal werd wat ik had vermoed, had ik vervolgens last van gevoelens van irritatie over het laconieke gedoe van de hoofdpersoon en de wel grote mate van onwaarschijnlijk dat hij bij bijna alle grote wereldgebeurtenissen van de afgelopen 100 jaar, een rol (van belang) heeft gespeeld. En dat is, denk ik, het grote verschil met Here. Ik geloof Here, ik neem zonder twijfel alles aan waarvan zij zegt het te hebben gedaan of meegemaakt. Al lezend hunkerde ik naar nog meer verhalen, nog meer anekdotes en nog meer treffende verwoordingen van de realiteit in al haar rauwheid.

De roman is opgebouwd alsof Here jou, als lezer, in afwachting van het einde waar zij naar verlangt (en aan het organiseren is) nog een keer haar leven en haar opvattingen daarover wil vertellen. Flashbacks en tegenwoordige tijd wisselen elkaar af, in voornamelijk korte hoofdstukken, waarbij de flashbacks niet per definitie in chronologische volgorde naar voren komen.  Door deze stijl had ik echt het gevoel dat ik naast haar bed zat in de garage. Bij elk volgend verhaal voelde ik de neiging om uit een soort solidariteit een sigaret op te steken (en dat voor een niet-roker ….) of een drankje in te schenken.

Dus, zeg het maar. Wat moet ik van deze roman vinden? Ik weet het niet en dit keer vind ik dat ook helemaal niet erg. Ik vind het een comfortabel gevoel om niet één mening te hebben over een zo bewogen, doorleefd leven.  Het maakt mij ook niets uit of alles met uitzondering van de historische gebeurtenissen en enkele historische personen, door de schrijver verzonnen is. Het is indrukwekkend dát hij het verzonnen heeft, maar helemaal hoe hij het heeft verwoord. Uiteraard ben ik wel erg nieuwsgierig wat mijn medebloggers van de boekenbloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur over dit boek schrijven. Via deze link ga ik dat lezen. Jij ook?

De uitgever de Arbeiderspers dank ik hartelijk voor allereerst het uitgeven van deze vertaling en vervolgens voor het aan mij beschikbaar stellen van deze roman. Ik had het niet willen missen.

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Familieverbanden

Op 26 december, tweede kerstdag, las ik in het boek Jouw gezicht zal het laatste zijn van João Ricardo Pedro over de familiegeschiedenis van drie generaties Mendes-mannen. Juist bij het gedeelte over het einde van de moeder van Duarte bereikte ons het bericht van het overlijden van de moeder van een goede vriend van ons. Beide overlijdensberichten maakten diepe indruk op mij en hun impact werkt tijdens het schrijven van deze blogpost nog steeds door. Waar het onze vriend betreft door zijn strijd om met dit verlies om te gaan voor zichzelf en binnen zijn familie, waar het om Duarte gaat door zijn hele familiegeschiedenis.

Het zeer lezenswaardige boek, uitgegeven bij Uitgeverij Signatuur, hebben mijn man en ik beiden gelezen, mede in het kader van de bloggersleesclub Een perfecte dag voor literatuur. Ik bewonder mijn liefste om zijn vermogen om, na het boek gelezen te hebben, mij niet te overvoeren met zijn mening. Hij gaf mij rustig de tijd en gelegenheid om deze geschiedenis te lezen. En zo is het gebeurd. En zo moet het ook zijn.
De geschiedenis van Duarte, zijn vader en grootvader is niet een verhaal dat je “eventjes” tot je neemt. Niet omdat het een moeilijk leesbaar boek is, integendeel. Binnen een paar zinnen was ik volledig verkocht en wilde ik weten of er en zo ja wat de samenhang van de verschillende verhalen was. In eerste instantie deed het boek mij denken aan Kwikzilver van Paul Harding, met name omdat in dat boek de verhaallijn van vader en zoon ook door elkaar lopen. Bij Jouw gezicht zal het laatste zijn had ik af en toe een beetje moeite om het verhaal nog in de juiste tijdsperiode te plaatsen, maar dat is dan ook meteen weer een aantrekkelijk aspect van dit boek. Waar het eerst lijkt alsof het verschillende verhalen zijn met af en toe dezelfde personen, blijkt pas later in het boek hoe deze verhalen zich tot elkaar verhouden en hoe zij als stukjes van een legpuzzel in elkaar grijpen.

Bijzonder mooi vind ik dat per verhaallijn de schrijfstijl daar op aangepast is. Dit kwam voor mij met name naar voren in de gedetailleerde opsomming van alle handelingen die de moeder van Duarte op een gegeven moment verricht. Het lijkt haast alsof haar wereld niet verder reikt dan die feiten en afgeronde handelingen. En dan doet zij inderdaad een mededeling aan haar zoon en haar man, waardoor dit op zijn plaats valt.

Net zo overdonderend als het boek begint, eindigt het ook. Heel abrupt, gevoelsmatig midden in een verhaallijn. Want hoewel je als lezer op dat moment een completer beeld ziet door de neergelegde puzzelstukjes, betekent dat niet dat het verhaal “af” is. En dat is dan misschien ook wel het belangrijkste om van dit boek mee te nemen. De voortdurende beweging van de wereld, van mensen. De invloed van oorlogen, politieke en militaire regimes en persoonlijke drama´s blijkt ook hier weer enorm te zijn. Het ontwrichtende effect van een niet optimale communicatie zie ik helaas ook optreden in de familie van onze vriend en ik wens hem dan ook van harte alle kracht en sterkte toe om binnen familie- en vriendenkring een manier te vinden om met elkaar verder te kunnen leven.

Al lezende realiseerde ik mij opnieuw (namelijk net zo als tijdens het lezen van De gestolen kinderen van Gerardo Soto y Koelemeijer en Nachttrein naar Lissabon van Pascal Mercier) hoe weinig ik eigenlijk weet van de geschiedenis van de zuidelijke Europese landen.

Misschien zou ik zonder de bloggersleesclub dit boek niet snel zelf uitgekozen hebben om te lezen. Maar nu ik dat wel heb gedaan, ben ik daar zeer blij om. Als je op zoek bent naar een verhaal met een duidelijke kop en staart, dan moet je nu nog niet dit boek lezen. Maar als je in de stemming bent om meegevoerd te worden door een schitterende, beeldende schrijfstijl, dan is Jouw gezicht zal het laatste zijn zeker een aanrader. Het is een briljant debuut van deze jonge portugese schrijver. Ik zie nu al uit naar nieuw werk van hem!

Veel leesplezier!

theonlymrsjo

Met zo’n boek kan het haast niet anders dan dat je nog meer hierover wenst te lezen. Lees HIER wat andere boekenbloggers over dit boek schrijven.